Spurningar um viðskiptasiðferði og lýðræði

Það þarf í sjálfu sér ekki frekari vitnanna við. Hinir gjaldþrota Hagar sem öllu ráða á smásölumarkaði okkar misbeita markaðsráðandi valdi sínu til þess að brjóta undir sig fjölmiðlamarkaðinn á landinu. Upplýsingarnar úr athugunum Capacents sýna það svart á hvítu. 96 % auglýsinganna sem risinn á smásölumarkaðnum birtir, eru í fjölmiðlum sem svo kallaðir eigendur Haga eiga. 4% auglýsinganna eru í Morgunblaðinu. Þetta getur eiginlega ekki verið skýrara.

Og tökum eftir þessu. Þetta er á árinu 2009. Þegar Hagar voru í þeiri stöðu að skulda langt umfram eignir. Fyrirtækið var í rauninni komið í fangið á lánadrottnum sínum. Einkum ríkisbankanum Arion, áður Kaupþingi. Í skjóli þess ástands hagaði fyrirtækið viðskiptum sínum þannig á auglýsingasviðinu, að tekjurnar runnu allar til þeirra sömu aðila og skráðir hafa verið sem eigendur Haga; eigenda fjölmiðlaveldisins 365. Til mannanna sem kenndir hafa verið við hinn fallna Baug.

Þetta er auðvitað allt alveg makalaust. Fyrirtæki sem lifir upp á náð og miskunn ríkisbanka beinir viðskiptum sínum nær eingöngu í þá áttina sem færir meintum eigendum tekjur. Auðvitað er þetta liður í því að drepa keppninautinn. Og nota til þess verks, fyrirtæki sem ríkisbanki hefur undir handarjaðri sínum !

Þetta er í rauninni ótrúlegt.

Fjölmiðlalögunum, sem Alþingi setti á sínum tíma, en Vinstri grænir, Samfylkingin og forseti Íslands sameinuðust um að brjóta á bak aftur með dyggum stuðningi Baugs og fjölmiðla þess, var ætlað að koma í veg fyrir svona markaðsmisnotkun. Fyrir löngu hafa menn séð hversu mikilvægt það hefði verið að þessi lög hefðu gilt. Það getur ekki verið hollt lýðræðislegri umræðu að þeir sömu sem ráða megninu af smásölumarkaðnum séu ríkjandi á fjölmiðlamarkaðnum.

Ákvörðunin um að blúnduleggja endurnýjað eignarhald eigenda langstærstu fjölmiðlasamsteypu landsins á markaðsráðandi smásöluaðila landsins, er grafalvarlegt. Svo ekki sé nú talað um að bjóða þeim sömu aðilum að eignast þessar stóru samsteypur, eftir að samfélagið hefur þurft að taka á sig stórkostlegar byrðar af viðskiptunum sem þeir hafa staðið fyrir.

Dæmið er þá svona. Bankar, ríki og lánadrottnar verða fyrir gríðarlegu tjóni á viðskiptum við umrædda kaupsýslumenn. Að því búnu er tekin ákvörðun um að selja þeim með einum eða öðrum hætti fjölmiðla og smásöluveldi. Eftir að búið er að hundahreinsa fyrirtækin af skuldum og gera þau aftur rekstrarhæf. Á sama tíma eru þessi fyrirtæki notuð til þess að brjóta sér leið til einokunar á fjölmiðlamarkaðnum.

Hér eru ekki einasta viðskiptaleg spursmál á ferðinni, heldur spurningar sem lúta að lýðræðinu sjálfu og fjölþættri umræðu í landinu.