766 kílóa skemmtibátaskandallinn !

Fróðlegt hefur verið að fylgjast með stóra skemmtibátamálinu sem ég hef kallað svo. Þar er vitaskuld átt við stórfréttir fjölmiðla af meintri úthlutun á kvóta til skemmtibáta. Fyrst var þessu slegið upp á forsíðu Fréttablaðsins. Morgunblaðið tók málið upp, síðan Ríkisútvarpið og Sjónvarpið og ef til vill fleiri fjölmiðlar. Í meðförum sumra fjölmiðlanna varð þetta að stórri frétt. Minna fór hins vegar fyrir fréttum þar sem gerð var grein fyrir magninu sem að baki bjó. Er það skiljanlegt. Staðreyndir málsins slógu mjög á fréttagildi uppsláttarins. Fjölmiðlarnir kusu að varpa ekki skugga á eigin fréttaflutning með því að greina mjög frá staðreyndunum eða útskýra bakgrunninn. Þess skal freistað hér með.

Kvóti til útgerða með litlar aflaheimildir

         Þannig er að árið 1999 var ákveðið að úthluta 3000 tonnum til báta sem höfðu tiltölulega lítinn kvóta. Var þetta hugsað sem tímabundin ráðstöfun og átti sérstaklega að vera stuðningur við kvótaminni skip. Á árinu 2002 var hins vegar afráðið að ekki yrði um að ræða tíambundna úthlutun heldur án tímatakmarkana. Gamla sólarlagsákvæðið í lögunum var sem sé fellt niður. Þessi kvóti varð hins vegar ekki aflahlutdeild og var því haldið aðgreindum til einstakra báta.

            Þetta fyrirkomulag var á ýmsan hátt óþægilegt þessum útgerðum og átti sérstaklega við um einstaklingsútgerðir, sem í mörgum tilvikum höfðum tiltölulega litlar aflaheimildir. Þannig voru dæmi um aðila sem áttu tvo báta, sem báðir höfðu fengið aflaheimildir úr þessum 3 þúsund tonna potti. Ef sú staða kom upp að þeir vildu selja annan bátinn sinn og taka aflheimildirnar á einum báti til þess að lækka kostnað sinn, stóðu þeir upp með að geta ekki nýtt annan kvótann úr þrjú þúsund tonna pottinum. Þeim var því nauðugur einn kosturinn að halda báðum bátunum, eða leggja út í flóknar, kostnaðarsamar og flækjukenndar aðgerðir til þess að missa ekki af  aflaréttinum sem hlutur úr þrjúsund tonna pottinum hafði veitt þeim.

Gott dæmi um kosti hinnar lýðræðislegu málsmeðferðar

            Þess vegna voru bæði útvegsmenn innan LÍÚ og Landssambands smábátaeigenda sammála um að leggja þessa úthlutun af, í þáverandi mynd. Því lagði ég fram frumvarp sl. haust sem kvað á um að þetta yrði aflahlutdeild svo hægt yrði að sameina aflaheimildir. Í frumvarpinu var kveðið á um að úthlutunin kæmi til báta sem hefðu nýtt þennan kvóta. Aðrir fengju ekki hlutdeild úr þessum kvóta.

            Þegar málið kom svo fyrir Alþingi og var í meðferðum sjávarútvegsnefndar  bárust ábendingar og athugasemdir manna sem höfðu aflaheimildir úr þessum umrædda þrjú þúsund tonna potti. Bentu þeir á að þeir hefðu í góðri trú ætlað að forsendum úthlutunar yrði ekki breytt og hefðu í sumum tilvikum lagst í fjárhagslegar skuldbindingar í trausti þess. Var það mat mitt og sjávarútvegsnefndarmanna að þetta væru efnisleg og gild rök, jafnframt því að álitið var að upphafleg aðferð kynni að skapa mönnum bótarétt. Því var málinu breytt í meðförum Alþingis.

            Þetta er gott dæmi um hvernig hin lýðræðislega málsmeðferð Alþingis, þar sem almenningur og samtök þeirra geta komið ábendingum sínum á framfæri,  leiðir til breytinga á áformaðri lagasetningu. Sýnir þetta vel gildi slíks samráðs, sem þingnefndir Alþingis eru vettvangur fyrir.

Boðið upp á val

            Þess vegna lagði sjávarútvegsnefnd Alþingis  til breytingar á frumvarpinu þar sem útvegsmönnum var gefinn kostur á vali. Annars vegar að velja þá úthlutun sem frumvarpið leiddi af sér og hins vegar að fá úthlutun eins og upphaflega hafði farið fram án tillits til þess hvernig  hún hafði verið nýtt.

Það var vitað að þessi leið kynni að hafa í för með sér að einhverjir bátar fengju úthlutun sem lítt eða ekki hefðu nýtt þennan veiðirétt sem leiddi af títtnefndri þrjú þúsund tonna úthlutun. Upphaflegt frumvarp hefði ekki haft slíkt í för með sér. En frumvarpið hefði óbreytt á hinn bóginn svipt tiltekna útvegsmenn, sem meðal annars höfðu verið með úthlutanir í góðri trú, þessum veiðirétti. Slík dæmi voru meðal annars lögð fyrir mig. Voru hér á ferðinni tilvik þar sem um var að ræða útgerðarmenn lítilla báta, trillukarla, sem hefðu skaðast fjárhagslega. Þess vegna taldi ég breytingarnar sem sjávarútvegsnefnd gerði til bóta og réttlátar.

766 kilóa hneyksli !

Og erum við nú komin að hneykslinu mikla !!

Fjölmiðlar greindu sem sé frá því að skemmtibátar hefðu fengið úthlutun. Og var á fréttum að skilja að nú hefði skemmtibátaeigendum verið færður umtalsverður kvóti og þar með stórfé. Út á það gengu fréttirnar og mætur maður leiddur um bryggjur Reykjavíkurhafnar til þess að útlista skandalinn ! Tekið skal fram, að aldrei var af fyrra bragði, leitað eftir viðbrögðum hjá mér,  sem hlýt þó að teljast pólitískur ábyrgðarmaður í þessu tilviki.

Sú eftirgrennslan hefði þá leitt í ljós, sem ég tjáði mig um í sjónvarpsfréttum, að þetta "stóra skemmtibátahneyksli",  sem riðið hafði röftum í hverjum fjölmiðlinum á fætur öðrum,  snerist um það að þrír skemmtibátar höfðu fengið úthlutun úr þessum umrædda þrjú þúsund tonna potti. Alls nam úthlutunin 766 kílóum. Það var allur skandallinn!!

Það var því kannski ekki að undra að fjölmiðlarnir treguðust við að segja þessa hlið málsins. Enda má öllum vera ljóst að lítið bragð er af frétt um það að þrír bátar hafi fengið í veiðirétt alls 766 kíló. Svo bragðlitlar fréttir eiga bersýnilega ekki mikið erindi til almennings; jafnvel þó að gúrkutíð ríki.