Innistæðulaust mont af árangri

 

Nú er okkur sagt að allt sé verða fínt og flott hér á landi af því að hagvöxturinn sé að taka við sér. Fyrir þessu er Seðlabankinn borinn. Og rétt er það. Hagvaxtartölurnar eru ekki lengur eitt stórt núll eða mínus, eins og við höfum mátt venjast þetta kjörtímabil. Það glittir í jákvæðar tölur að sögn Seðlabankans.

En setjum þá málin í samhengi.

Er þetta hagvöxtur sem er sprottinn af frekari umsvifum og fjárfestingum atvinnulífsins? Því er brýnt að svara vegna þess að slík umsvif eru grunnur til að byggja á. En svarið veldur vonbrigðum. Það má lesa út úr umfjöllun Seðlabankans.

Sannarlega eru meiri umsvif á sumum sviðum efnahagslífsins. Þau umsvif eru ekki drifin áfram af auknum fjárfestingum að einhverju marki. Þau byggjast ekki síst á aukinni einkaneyslu. Almenningur eyðir meiru. Það getur allt verið gott og blessað ef fyrir því er raunveruleg innistæða. En er það svo?

Því svarar Seðlabankinn sjálfur skýrt og skorinort. Bankinn vísar til þess að hér hafi verið gerðir kjarasamningar sem séu umfram greiðslugetu atvinnulífsins. Þeir skapi því falskan kaupmátt. Séu sem sagt ekki sjálfbærir. Tímabundið skapa þeir hins vegar kaupgetu, sem almenningur nýtir sér. Það kemur fram í mælingum sem aukin einkaneysla og sem aftur býr til eftirspurn á ýmiss konar þjónustu. Og ergó: meiri hagvöxtur.

Aðalhagfræðingur Seðlabankans kallaði fremur höstuglega á fundi sem Viðskiptaráðs á föstudaginn til atvinnurekenda: Hvernig datt ykkur í hug að gera svona samninga?

Atvinnulífinu og launþegum var vorkunn við gerð kjarasamningana. Þeir reiddu sig á yfirlýsingar stjórnvalda um hvernig yrði greitt fyrir fjárfestingum. Þær fjárfestingar voru sannarlega forsenda þess að svona samningar yrðu gerðir. Stjórnvöld sviku hins vegar öll sín loforð, eins og þeim er tamt. Því datt botninn undan öllu saman. Eftir sitja þessi tímabundnu áhrif af öllu saman sem stjórnarliðar monta sig  af svo yfirfljótanlega.