Skoðað í auðlindakistuna

 

 

Við Jón Gunnarsson alþingismaður höfum tekið að okkur að stjórna sjónvarpsþáttum á hinni ágætu sjónvarpsstöð ÍNN. Viðfangsefnið verða auðlindamálin í breiðum skilningi þess hugtaks. Þátturinn  ber heitið Auðlindakistan og ætti að vera lýsandi fyrir efnistök okkar.

Við Dynjandifoss í Arnarfirði

Hvað mig áhrærir er þetta eins konar framhald af þáttum sem ég hef stýrt á ÍNN um sjávarútvegsmál á undanförnum mánuðum. Þar hef ég kallað til fræðimenn og fólk sem starfar í greininni. Markmiðið hefur verið að upplýsa, en forðast hina hefðbundnu pólitísku umræðu um sjávarútvegsmálin sem annars tröllríða allri umfjöllun um þessa veigamiklu atvinnugrein okkar.

Ísland er á margan hátt ríkt að auðlindum. Fiskurinn í sjónum, orkan í fallvötnum, heita vatnið, nýting landsins gæða og kannski má segja bara almennt; landið sjálft.

En við vitum að aðgangur að auðlindum gerir ekki þjóðir sjálfkrafa ríkar. Þvert á móti hefur oft verið sýnt fram á dæmi þar sem auðlindir hafa hreinlega leitt til hins gagnstæða. Skipulag auðlindanýtingarinnar ræður miklu  um það hvernig mönnum tekst að búa til arð fyrir þjóðfélögin sín. Og í raun eru auðlindir lítils virði efnahagslega nema að menn nýti þær af skynsemi og sjálfbærni.

Þetta höfum við Íslendingar séð. Það eru mýmörg dæmi um allan heim um þjóðir sem eiga gnótt auðlinda en hafa ekki af þeim þann arð sem unnt er að ná  út úr þeim með skynsamlegu skipulagi. Fiskveiðar eru  til dæmis víða fátækra manna starfsemi og eru niðurgreiddar. Sums staðar nema niðurgreiðslurnar í sjávarútvegi  hærri upphæðum en svarar til teknanna af þeim. Hér á landi er þessu ekki þannig farið. Hér standa deilur um hversu hátt gjald eigi að greiða með beinum hætti í ríkissjóð fyrir aðgang að auðlindunum.

Þetta bendir auðvitað til þess að enginn efist um að sjávarútvegurinn okkar sé arðsamur og vel rekinn. Spurningin snúi því að því hversu stóran hluta arðsins eigi að taka til þarfa ríkisins.

Ég hef þegar stýrt tveimur þáttum undir formerkjum Auðlindakistunnar. Í fyrri þættinum ræddi ég við Harald Benediktsson formann Bændasamtakanna. Í kvöld verður viðmælandi minn Hulda G. Geirsdóttir framkvæmdastjóri félags hrossabænda.

Það verður af nógu að taka í þessari umfjöllun. Landbúnaðarmál, auðlindanýting á landsins gögnum og gæðum, orkunýting, sjávarútvegur og ferðamál eru meðal þeirra viðfangsefna sem vonandi verða á könnu okkar Jóns Gunnarssonar á næstunni.