Hver vill yfirgefa dalinn í landi Sáms frænda?

Það er ekki nóg með að krónan sýni alltof mikinn styrk þessi misserin. Gengissveiflur á erlendum mörkuðum ýkja svo til viðbótar stöðu krónunnar. Hinn bandaríski dalur er óvenjulega ræfilslegur gagnvart öðrum myntum, svo mjög að slíkt er farið að hafa áhrif um víða veröld. Til dæmis blasir við að hið lága gengi bandaríkjadals hefur áhrif á verðþróun á olíu. Innflytjendur sem vinna á Asíumörkuðum og hafa selt varning sinn til Bandaríkjanna eru komnir í standandi vandræði. Og svo þekkjum við það héðan, að hlutur Bandaríkjanna í útflutningi frá Íslandi hefur snarminnkað á sama tíma og bandarískir bensínhákar eru fluttir hingað til lands í stórum stíl.

Við sjáum á þessu að sveiflur geta líka verið miklar á stóru og öflugu myntsvæði. Það er því engin allra-meina-bót að spyrða sig við stórt myntbandalag. Það ættu menn að hafa í huga sem daginn út og inn ákalla evruna.

Ég vék raunar að þessu í ræðu minni á LÍÚ þinginu 25 október. Þar sagði ég eftirfarandi:

"Gengissveiflur eru í sjálfu sér ekki nýjar meðal þjóða og þótt íslenska krónan sé lítill gjaldmiðill þá sjáum við að sveiflurnar eru líka til staðar í öðrum gjaldmiðlum. Bandaríkjadalur hefur til dæmis aldeilis ekki verið laus við sveiflurnar. Sé hann borinn saman við aðrar mynttegundir sjáum við það glöggt. Telst þó myntsvæði dalsins ekki vera neitt smáræði. En þrátt fyrir þessar sveiflur hef ég ekki heyrt þess getið að málsmetandi menn í landi Sáms frænda hvetji til þess að hverfa frá gjaldmiðlinum sínum, eins og nú er svo tíðkanlegt hér á landi.

 Ef við svo lítum á þróun einstakra mynta gagnvart krónunni okkar þá er eftirfarandi að segja. Bandaríkjadalur er um 13% veikari gagnvart íslensku krónunni en hann var um síðustu áramót, sterlingspundið tæplega 10% veikara og evran 7% veikari. Gengisvísitalan sjálf sýnir að krónan hefur að meðaltali styrkst um 9% en þó er þess að geta að ýmsir gjaldmiðlar hafa lotið annarri sveiflu. Kanadadalur hefur t.d. styrkst gagnvart íslenskri krónu á þessu ári og norska krónan aðeins veikst lítilsháttar. Þannig að við sjáum að sveiflurnar geta verið á marga vegu."

Breytingin er orðin ennþá ýktari frá því að þessi orð voru þau sögð. Gengi dalsins gagnvart krónu hefur breyst um ríflega 16% frá áramótum, gengið gagnvart evru helmingi minna, eða um 8%. Og merkilegt nokk; kanadíski dalurinn hefur styrkst um 4% gagnvart krónunni. Sjálf gengisvísitalan hefur breyst um 10 prósent ríf.

Sveiflur einkenna því gjaldeyrismarkaðina, sem ýkja því hina stekru stöðu okkar gegnvart einstökum myntum.