Tröllasögunum vísað á bug

Brottkast á fiski er vitaskuld alltaf óviðunandi. Og þó að brottkastið sé lítill hluti heildaraflamagnsins, getum við vitaskuld ekki sætt okkur við að það eigi sér stað. Einhverra hluta vegna telja sumir sér henta að segja miklar tröllasögur af brottkasti og heimfæra þær sögur upp á heildina. Mælingar og athuganir sem hafa verið gerðar benda sem betur fer til hins gagnstæða. Sömuleiðis er það brottkast sem hér mælist aðeins lítið brot þess sem viðgengst víða annars staðar.

Nýleg birting á athugunum Hafrannsóknarstofnunar, undir forystu Ólafs Karvels Pálssonar fiskifræðings segja okkur að brottkastið sé ekki mikið á þeim tegundum sem mældar voru. Það breytir því þó ekki að óviðunandi er það engu að síður.

Samkvæmt tröllasögunum á brottkast hér á landi að nema tugum þúsunda tonna. Aldrei hafa verið færðar nokkrar sönnur á þetta, enda útreikningarnir fremur ættaðir úr reikningskúnstum Sólon Íslanduss en frá raunvísindum samtímans. Engu að síður hafa menn látið sig hafa það að bera slíkt á borð fyrir alþjóð; og það menn sem ætlast til að mark sé á þeim tekið.

Sé litið yfir lengri tíma bendir flest til að brottkast hafi minnkað. Það segja einnig starfandi sjómenn. Þannig hefur Örvar Marteinsson skipstjóri í Ólafsvík bent á að úrræðin sem fiskveiðistjórnarkerfið hafi til að bera, gefi mönnum kost á því að forðast brottkast. Við vitum líka að sjómenn og útvegsmenn ganga almennt vel um auðlindina og tal um annað er afskaplega ósanngjarnt.

Við vitum að brottkast getur sveiflast nokkuð á milli einstakra ára. Skv. mælingu Hafrannsóknarstofnunar er það ívið meira árið 2006 en árið 2005 í þorskinum. Brottkast á ýsu hefur einnig aukist og það hlutfallslega meira. Athyglisvert er einnig að brottkast á ýsu er meiri en í þorski. Þetta stangast mjög á við það sem menn segja oft í umræðunni um að minni aflaheimildir stuðli að brottkasti. Eins og kunnugt er hafa aflaheimildir í þorski minnkað verulega en aukist að sama skapi þegar kemur að ýsunni. Engu að síður er þróunin þessi á milli áranna.

Aðalatriðið er þó ekki að stara á einstök ár heldur horfa fremur á þróunina. Sama er að segja um brottkast sem mælt er eftir veiðiaðferðum. Þar eru sveiflurnar sömuleiðis umtalsverðar. Hér kunna þó að vera á ferðinni vísbendingar sem hafa ber í huga, þó heildarmyndin skipti þó mestu máli. Viðfangsefnið er viðvarandi og þar skiptir mestu að beita hagrænum aðferðum í bland við virkt og eðlilegt eftirlit.