„Þjóðin í heild mun tapa“

 

Ragnar Árnason prófessor í hagfræði við Háskóla Íslands skrifaði ákaflega athyglisverða grein í Morgunblaðið sl. miðvikudag. Ragnar, sem nýtur alþjóðlegrar viðurkenningar fyrir fræðistörf sín á sviði auðlindahagfræði, bendir á að íslensk stjórnvöld vinni nú kerfisbundið að því að veikja samkeppnisstöðu íslensks sjávarútvegs. Þegar fram í sæki muni það leiða til þess að við verðum undir á alþjóðlegum mörkuðum sem verði þess valdandi að lífskjör hér á landi verði verri.

 

Þetta eru sláandi ábendingar og ættu að verða íslenskum stjórnvöldum ábending um að snúa tafarlaust við blaðinu.

Í grein Ragnars segir:

„Á sama tíma og þessi þróun á sér stað eru íslensk stjórnvöld kerfísbundið að veikja samkeppnisstöðu íslensks sjávarútvegs. Ef svo heldur fram sem horfír mun samkeppnisstaða hans á alþjóðlegum fiskmörkuðum verða mun lakari en helstu keppinautanna. Þá verður ekki að sökum að spyrja. Við þæraðstæður er einungis tímaspursmál  hvenær hinir erlendu samkeppnisaðilar ná að hrekja íslenska framleiðendur út af bestu mörkuðunum með undirboðum og öflugri markaðssetningu. Þá mun þróun liðinna ára snúast við. Í stað þess að þjóðin fái stöðugt hærra verð fyrir sjávarafurðirnar mun verðið fara lækkandi og okkar útflytjendur smám saman hrekjast út í lökustu markaðshornin. Framlag sjávarútvegsins til landsframleiðslu mun minnka að sama skapi. Okkur mun einfaldlega verða minna úr auðlindum sjávarins. Þjóðin í heild mun tapa.“

Okkur hefur auðvitað verið ljóst að sú óvissa sem skapast hefur í íslenskum sjávarútvegi hefur verið okkur dýrkeypt. Dregið hefur úr fjárfestingum um sem svarar um 60 milljörðum á síðustu þremur árum. 60 milljarðar sem ella hefðu valdið hér vaxandi umsvifum, fjölgað störfum og dregið úr atvinnuleysi, hækkað tekjur almennings, sveitarfélaga og ríkisins.

 En hitt er vitaskuld miklu alvarlegra, sem Ragnar lýsir. Þessi þróun gerir okkur síður samkeppnisfær. Við verðum því hrakin út í horn; verðum eins konar hornkerlingar á vel borgandi sjávarafurðamörkuðum, þar sem við höfum átt sterka stöðu. Það leiðir svo til lægri heildartekna, verri launa þess sem í greininni starfar, veikari atvinnuvegar.

Afraksturinn af okkar sameiginlegu auðlind verður þess vegna minni, sem skaðar ríkissjóð og þjóðina í heild Sem sagt allir munu tapa; ekki bara sjávarútvegurinn, heldur við öll.

.

 

 

Skamma stund verður hönd höggi fegin

 

 

Eftir því sem yfirheyrslunum í Landsdómi vindur fram, verður það æ ljósara hversu fráleitt og fáránlegt allt þetta mál er. Skömm þeirra sem ábyrgð bera á þessum málatilbúnaðir blasir við. Og þá ekki síst þeirra sem beittu loddarabrögðum til þess að efna til hinna pólitísku réttarhalda.

Rifjum söguna aðeins upp.

Alþingi fékk til meðferðar tillögur til þingsályktunar um að ákæra annars vegar þrjá fyrrverandi ráðherra, þau Geir H. Haarde, Árna M Mathiesen og Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur og hins vegar fjóra, þá sem að framan eru taldir og Björgvin G. Sigurðsson að auki.

Þá fór í gang ótrúlegur loddaraleikur. Tilteknir þingmenn Samfylkingarinnar höguðu atkvæðagreiðslunum með þeim hætti að það leiddi til þess að felldar voru tillögur um að ákæra fyrrum ráðherra flokksins. Ekki munaði nema einu atkvæði á því að Árni M. Mathiesen yrði einnig ákærður. En ætlunarverk þessa fólks náði fram að ganga. Alþingi ákvað að ákæra skyldi Geir H. Haarde.

Þarna blasti við hverjum manni að í gangi var fullkominn loddaraleikur.

Þegar komið var fram á síðasta haust varð smám saman ljóst að nýr meirihluti var orðinn til í þessu máli. Svo margir þingmenn lýstu því yfir að þeir hefðu skipt um skoðun og teldu að ákæran væri mistök, að eðlilegt var að taka málið upp að nýju. Það var gert með þingsályktunartillögu Bjarna Benediktssonar um afturköllun ákærunnar á hendur Geir H. Haarde.

En loddaraskapurinn ríður sjaldnast við einteyming og á sér ekki alltaf takmörk. Það sannaðist í þessu máli. Skyndilega sneru tilteknir þingmenn Samfylkingarinnar við blaðinu. Ekki vegna þess að þeir teldu frekar ástæðu til ákæru af efnislegum ástæðum nú en áður. Alls ekki. Þeir beittu þeim fyrirslætti að Alþingi ætti ekki að grípa inn í mál sem þegar hefði hafist.

Þetta er slík hundalógík að engu tali tekur. Það er Alþingi sem fer með ákæruvaldið. Það er því Alþingi sem getur tekið afstöðu til afturköllunar ákærunnar og saksóknari Alþingis hefur lýst því yfir að hún hefði hlýtt niðurstöðu þingsins.

 

Verstur er hlutur Jóhönnu Sigurðardóttur forsætisráðherra í þessu máli. Hún segist enn jafn sannfærð um sakleysi fyrrverandi forsætisráðherra en vilji engu að síður að ákæran standi ! Heyr á endemi! Og svo teymir hún  með sér út í fúafenið, jafn vænan mann sem Guðbjart Hannesson velferðarráðherra og þá einhverja fleiri, sem hér skal ekki hirt um að tíunda.

Þeir þingmenn Samfylkingarinnar, þau Ásta Ragnheiður Jóhannesdóttir og Össur Skarphéðinsson sem voru sjálfum sér samkvæm allt málið til enda  máttu hins vegar þola árásir einstakra flokksfélaga sinna. Þausýndu mikla staðfestu og kjark og eiga hrós skilið fyrir að hafa ekki látið knésetja sig. Þeirra vegur verður meiri á endanum.

Hið sama á við um þingmenn VG þau Ögmund Jónasson, Guðfríði Lilju Grétarsdóttur og Jon Bjarnason, sem stóðu með eigin sannfæringu, gegn margvíslegum árásum og skítkasti.

Og þá blasir myndin við. Meirihluti Alþingis er þeirrar skoðunar að ekki eigi að ákæra Geir H. Haarde. Tilteknir þingmenn sem eru þessarar skoðunar fóru hins vegar fram gegn eigin sannfæringu, af annarlegum hvötum. Fyrir vikið stendur ákæran, jafn mótsagnakennt og þetta hljómar.

Við höfum orðið vitni af yfirdrepsskap af stærðargráðu sem áður var óþekkt. Það blasir við okkur að einstakir þingmenn Samfylkingarinnar hafa kosið að nota þetta mál til pólitískra undirmála og ódrengskapar. Og þá á það við sem Árni Páll Árnason alþingismaður og fyrrv. ráðherra sagði þegar greidd voru atkvæði um ákæruna á hendur Geir H. Haarde ( sem hann var andsnúinn) Skamma stund verður hönd höggi feginn.

 

Allt það ógeðfelldasta kom nú í ljós

  

 

Atkvæðagreiðslan um afturköllun ákæru á hendur Geir H. Haarde fyrrverandi forsætisráðherra dró fram einkar ógeðfellda mynd af verklagi meirihluta Alþingis. Alveg frá því að málið kom fram var allt – bókstaflega allt – reynt til þess að koma í veg fyrir að hún kæmist á dagskrá þingsins.

 

Fyrst með því að reyna að meina því að tillagan yrði yfirhöfuð sett á dagskrá eða tekin til umræðu. Það tókst ekki. Þá var lögð fram frávísunartillaga, sem hafði þann tilgang að koma í veg fyrir að hún gæti fengið efnislega meðferð á Alþingi. Það mistókst. Því næst tók við afar sérkennilegur tími, þar sem áhrifafólk í stjórnskipunar og eftirlitsnefnd ætlaði að svæfa málið í nefndinni með ofbeldi og koma þannig í veg fyrir að Alþingi gæti afgreitt málið. Það gekk ekki.

Og þá kom að síðasta þætti málsins. Eðlilegast hefði auðvitað verið að þingmenn hefðu fengið tækifæri til þess að taka efnislega afstöðu til málsins og greiða atkvæði um tillögugreinina. En við það vildi meirihluti nefndarinnar ekki una. Lagði hann því fram frávísunartillögu, til þess að afstýra því að þingmenn gætu tjáð hug sinn í atkvæðagreiðslu til efnisgreinarinnar sem í tillögunni fólst.

Og af hverju skyldi það nú hafa verið?

Það fer alltaf best á því að kalla hlutina sína réttu nafni.

Þetta var tæknilegt bragð til þess að koma í veg fyrir að alþingismenn fengju færi á því að taka efnislega afstöðu til tillögunnar um afturköllun ákærunnar. Þessi frávísunartillaga var lögð fram til þess að koma þeim þingmönnum og ráðherrum úr Samfylkingunni í skjól, sem greiddu á sínum tíma atkvæði gegn tillögum um ákæru á hendur fjórum fyrrverandi ráðherrum úr tveimur stjórnmálaflokkum; Sjálfstæðisflokknum og Samfylkingunni. Þannig var reynt að forða þeim frá því að þurfa að svara eigin samvisku.

Þeir höfðu lýst því yfir með atkvæði sínu að ekki bæri að ákæra og nú höfðu þeir tækifæri til þess að árétta þessa skoðun sína, sem hefði að sjálfsögðu verið rökrétt og eðlilegt. Til þess máttu tilteknir þingmenn og ráðherrar, þar með talinn forsætisráðherrann J+ohanna Sigurðardóttir, ekki hugsa. Þeim var greinilega nægjanlegt að hafa komið í veg fyrir að ráðherrar úr flokki sínum lytu ákæru.

Með frávísunartillögunni átti að koma í veg fyrir að tvískinnungurinn yrði lýðum ljós.

Það sjá þó auðvitað allir í gegn um þetta ómerkilega háttalag. Með atkvæði sínu núna um frávísunartillöguna, tóku þeir auðvitað efnislega afstöðu, gegn eigin sannfæringu, gegn því sem þeir höfðu talað fyrir og gegn þeirri grundvallarreglu réttarríkisins að ekki beri að ákæra nema ákærandinn telji sök líklegri en sýknu.

Þessir þingmenn höfðu sagt það sem sína skoðun að í þessu tilviki væru meiri líkur en minni á sýknu. Jóhanna Sigurðardóttir forsætisráðherra hefur sagt að það sé enn sín skoðun. Engu að síður fór hún og fleiri félagar hennar ofan í þennan fúla pytt. Stuðluðu að því að ákæran yrði borin fram gegn öllum reglum almenns réttarfars í vestrænum ríkjum. Þeirra skömm er mikil og hún verður ævarandi.

Það voru flutt mikilvæg rök fyrir því að  málsástæður hafi breyst frá því að Alþingi tók afstöðu um ákæru á hendur fyrrverandi forsætisráðherra; efnisleg rök og gildar málsástæður.

Alþingi fer með ákæruvaldið í þessu máli. Það var þess vegna á valdi Alþingis að hafa frumkvæðið að afturköllun ákærunnar. Engra annarra.

En allt hið versta birtist okkur við afgreiðsluna, undirmálin og ómerkilegheitin. Þeir sitja svo uppi með það sem þannig komu fram.

HÉR má svo sjá hvernig atkvæði féllu í atkvæðagreiðslunni í dag.

HÉR má hins vegar sjá hvernig atkvæði féllu í atkvæðagreiðslunni  28. september 2010.

Ábendingar sem eiga brýnt erindi við okkur

  

 

Rangar aðferðir við fiskveiðistjórnun í heiminum  kosta 50 milljarða dollara, eða 6.250 milljarða króna á ári, samkvæmt úttekt Alþjóðabankans. Áhrifaríkasta leiðin til þess að fást við þetta vandamál er að koma á laggirnar fiskveiðistjórnarkerfi, þar sem skilgreindur er fiskveiðiréttur til lengri tíma. Í þróuðum atvinnu fiskveiðum svo sem á Íslandi, í Bandaríkjunum og á Nýja Sjálandi er um að ræða slíkt fyrirkomulag, með framseljanlegum einstaklingsbundnum fiskveiðiheimildum, kvótum  í formi fiskveiðihlutdeilda.

 

 

 Á þetta er bent í leiðara í nýjasta tölublaði hins virta breska fréttatíamrits, The Economist.

 Umfjöllunarefni blaðsins á fullt erindi við okkur. Ekki síst á þessum tímum. Nú er unnið að undirbúningi nýrrar fiskveiðilöggjafar og ætlunin að leggja fram frumvarp þar að lútandi á næstu vikum.

 Við sáum afraksturinn af síðustu tilraun ríkisstjórnarinnar í hinu alræmda fiskveiðifrumvarpi ríkisstjórnarinnar. Að undirbúningi þess komu hvorki meira né minna fjórir ráðherrar og sex þingmenn stjórnarflokkanna. Alls 10 þingmenn úr stjórnarflokkunum.  Þegar þeir höfðu allir lagt saman þá birtist frumvarp sem enginn vill lengur bera ábyrgð á og ekki skrýtið.

Utanríkisráðherra líkti því frumvarpi við umferðarslýs og nánast hver einasti umsagnaraðili sem um málið fjallaði, gaf því falleinkunn. Það var sagt draga úr hagkvæmni, minnka tekjur starfsfólks til sjós og lands, veikja sveitarfélög, lækka tekjur ríkissjóðs, takmarka nýliðun, auka samþjöppun og þannig mætti áfram telja.

 Vonandi hafa menn lært eitthvað af þessum ósköpum.

 Okkur ber auðvitað skylda til þess að nýta sjávaraflann með hagkvæmni að leiðarljósi. Fiskistofnar okkar verða ekki verðmæt auðlind nema það sé gert. Það er á þetta sem hið virta tímarit, The Economist er að benda á í umfjöllun sinni.

 Blaðið bendir síðan á að rannsóknir hafi sýnt að sjávarútvegur , sem byggist á skilgreindum fiskveiðirétti, sé jafnan heilbrigðari en  þar sem annars konar fyrirkomulag er viðhaft.

 Það er ágætt fyrir okkur að ræða sjávarútvegsmál í almennara og víðtækara samhengi en okkur er tamt.  Skynsamleg nýting fiskveiðiauðlindarinnnar er mun ráða miklu um lífsafkomu okkar sem þjóðar og um leið að stuðla að því að sinna vaxandi fæðuþörf mannkyns.

Alvarlega vegið að innanlandsfluginu

"Mjög alvarlega staða er nú komin upp í innanlandsflugi okkar. Óvissa um Reykjavíkurflugvöll og skattahækkanir þær sem hafa á dunið á þessari mikilvægu starfsemi hafa þegar tekið mikinn toll og alls ekki útséð með framhaldið. Þetta eru alvarleg tíðindi fyrir þá um 800 þúsund farþega sem notað hafa innanlandsflugið á síðustu árum og getur verið hreint reiðarslag fyrir þær byggðir sem reiða sig á þennan samgöngumáta."

Þannig hefjast greinar sem ég birti á feyki.is þann 17. febrúar sl. og bb.is þann 20 febrúar og lesa á má í heild sinni hér á síðunni. Greinarnar eru skrifaðar í framhaldi af því að ég tók þessi mál upp á Alþingi í sérstakri umræðu þann 15. febrúar.

Í greininni  tek ég raunhæft dæmi af ungum námsmanni af landsbyggðinni:

"Setjum okkur í spor ungs námsmanns sem hefur haldið til háskólanáms frá Egilsstöðum eða Ísafirði til Reykjavíkur. Sá hinn sami vill kannski dvelja heima hjá sér um jól eða í lengri námsleyfum og lætur sér jafnvel detta í hug að heimsækja foreldra og ættingja einu sinni eða tvisvar yfir veturinn. Slíkt verður honum óviðráðanlegt, nema eiga einhverja þá að sem hafa efni á að greiða þessi fargjöld fyrir hann. Og setjum þetta í annað samhengi. Í vetur var verið að takast á um það hvort hækkun innritunargjalda í Háskólann upp úr 40 og upp í 65 þúsund kall væri aðför að jafnrétti til náms. Hvað þá með rétt þess unga fólks sem á ekki annan kost en að sækja nám sitt fjarri heimabyggð og þarf að lúta slíkum ferðakostnaði, sem stafar meðal annars af skattahækkunum ríkisins á þennan samgöngumáta?"

Ég vék líka að þeirri markvissu stefnu sem virðist í gangi með að auka sífellt álögur á innanlandsflugið sem hefur stuðlað að hækkun flugfargjalda og  er hrein atlaga að innanlandsfluginu. Þessi þróun mun halda áfram, samkvæmt áformum ríkisstjórnarinnar.

"Innanríkisráðherra benti á það að í umræðunni á Alþingi að sé litið yfir lengra tímabil þá hafi gjaldahækkanir ríkisins á innanlandsflugið ekki fylgt verðlagi. Og það er einmitt kjarni málsins. Fyrri stjórnvöld fylgdu markvisst þeirri stefnu að halda þessum opinberu gjöldum í skefjum, til þess að skapa gott rekstrarumhverfi fyrir innanlandsflugið og halda aftur af hækkunum á fargjöldum. Nú er snúið við af þeirri braut. Nú er verið að brjóta á bak aftur þessa stefnumörkun, hækka álögur upp úr öllu valdi á sama tíma og aðrar kostnaðarhækkanir ríða yfir. Þessi stefna er fjandsamleg innanlandsfluginu."

 

Þetta er ekkert grín

 

Gengislánadómurinn nýi er mikið alvörumál. En þrátt fyrir það er því ekki að neita að viðbrögð forystumanna stjórnarliðsins við dómnum hafa verið svo mikið undrunarefni að þau hafa beinlínis framkallað hlátur; skellihlátur. Vantar þó ekki neitt upp á alvöru málsins.

 

 

Það kom meðal annars fram í því að bæði efnahags og viðskiptaráðherra og formaður efnahags og viðskiptanefndar Alþingis sögðu eftir að dómurinn féll, að með honum væri óvissu eytt!!

Það er nefnilega það.

Óvissunni eytt!

 Staðan hefur þvert á móti orðið ennþá óljósari en nokkru sinni áður. Hvað hafa menn nefnt? 70 til 80 þúsund lán sem eru nú í hífandi óvissu. Enginn veit hvernig eigi að bregðast við. Eftirlitsstofnanirnar standa á gati, fjármálafyrirtækin vita ekki sitt rjúkandi ráð og meirihluti Alþingis situr uppi með það að hafa samþykkt lög að frumkvæði ríkisstjórnarinnar sem ekki standast Stjórnarskrána.

Já óvissunni hefur sem sagt verið eytt!

Og nú er það nýjasta nýtt. Helstu talsmenn stjórnarmeirihlutans telja það helst til ráða að kalla eftir fleiri málaferlum, fleiri lögsóknum, fleiri gengislánadómum. Og til hvers? Jú til þess að eyða óvissunni.

Var ekki þessi síðasti dómur til þess fallinn að eyða óvissu? Það var sagt fyrir helgi. En núna hefur dómurinn, - að mati hinna sömu manna – skapað svo mikla óvissu, að fleiri málaferli þarf til þess að skýra málið.

Ein stétt manna gleðst kannski yfir þessari stöðu. Lögfræðingarnir, þeir fá nóg að gera.

En hverjir skyldu nú vera orðnir fórnarlömb þessarar óvissu sem lagaumhverfi ríkisstjórnarflokkanna hefur skapað?

Það eru í fyrsta lagi tugir þúsunda einstaklinga, sem ekki vita hver staða þeirra er.

Í annan stað fyrirtækin, sem ekki hafa fengið úr því skorið hvort dómurinn eigi við þau. Eru í hífandi óvissu.

Og loks eru það fjármálafyrirtækin, sem ekki vita hversu mörgum milljörðum og tugmilljörðum fátækari þau eru. Það er með öðrum orðum fullkomin óvissa um efnahagsreikninga þeirra; fjármálafyrirtækja sem eiga allt sitt undir því að geta með vissu vísað til trúverðugra upplýsinga um eigin stöðu.

Staðan hefur sennilega aldrei verið óljósari en nú og svarið er bara að henni verði ekki eytt fyrr en seint og um síðir, einhvern tíma, einhverjum tugum málaferla síðar.

Dómstólaleiðin það er hin norræna velferð, það er skjaldborgin um heimilin.

 

Ríkisstjórnin hlaut rassskellingu

 

Þegar menn fara með himinskautum í ríkisstjórninni og segjast fagna niðurstöðu Hæstaréttar í nýjum  gengislánadómi eru það tóm látalæti. Sem sést auðvitað af  því að Hæstiréttur segir að tiltekin ákvæði laganna hafi brotið í bága við sjálfa Stjórnarskrána, eins og Bjarni Benediktsson formaður Sjálfstæðisflokksins benti á í ræðu á Alþingi sl. fimmtudag. Dómurinn segir ekki að stjórnarskráin hafi verið þverbrotin, en gangi á svig við hana í veigamiklu atriði . Það setur því að manni kjánahroll að sjá ráðherra og þingmenn stjórnarliðsins gera sér upp fögnuð yfir nýja dómnum.

 

 Þessi dómur er nefnilega augljós áfellisdómur yfir löggjöf ríkisstjórnarinnar; rassskelling í rauninni. Það þýðir ekkert fyrir ríkisstjórnarliðið að láta sem ekkert sé, þegar Hæstiréttur er búinn að kveða upp úr um að löggjöfin hafi ekki verið að öllu í samræmi við stjórnarskrána og að hún hafi falið í sér ranga aðferð við vaxtaútreikning, svo nemi kannski tugum milljarða króna. Þetta er auðvitað enn eitt klúðrið, enn ein mistökin, enn eitt hneykslið úr ranni þessarar lánlausu, gatslitnu og niðurlægðu ríkisstjórnar.

Framhjá þessu er ekki hægt að skauta með mælgi og blaðri. Þessi lagasetning fól í sér stjórnarskrárbrot. Því er ekki hægt að taka af léttúð.  Lagasetningin var gerð á ábyrgð ríkisstjórnarinnar, flutt sem stjórnarfrumvarp, mælt fyrir því af efnahags og viðskiptaráðherranum  og lögin voru samþykkt með atkvæðum stjórnarliða. Þeir bera því beina ábyrgð á stjórnarskrárbrotinu.

Nú erum við komin í átt að byrjunarreit að nýju. Enginn veit í rauninni um afleiðingar nýja dómsins. Enginn veit hver staða almennings og atvinnulífs verður á eftir. Allir vita hins vegar að framundan er runa dómsmála; allt eftir því hver viðbrögð ríkisstjórnarinnar verða.

Eftirlitsstofnanir okkar kunna ekki svör við því hver kostnaðurinn verði fyrir fjármálastofnanirnar og þar með hver ávinningurinn verði fyrir skuldara. Menn greinir meira að segja á um hvort þetta nái til fyrirtækja. Ummæli formanns efnahags og viðskiptanefndar Alþingis verða ekki skilin öðruvísi en svo að dómurinn nái ekki nema til hluta þeirra sem tóku hin gengisbundnu lán. Hann fagnar því að dómurinn feli í sér hvatningu til skilvísi og verða hans orð ekki skilin öðruvísi en svo að þau nái ekki til þeirra sem ekki greiddu af lánum sínum; gátu það kannski alls ekki. Þeir eigi að sitja í súpunni og enginn hefur svarað því hvort þetta taki þá til þeirra þúsunda sem voru með lánin sín fryst.

Fyrstu viðbrögðin benda sem sé til að ætlunin sé að túlka dóminn þröngt.

En á sama tíma hafa komið upp alls konar aðrar spurningar. Ekki síst varðandi verðtryggðu lánin. Þar hafa stjórnarliðar ekki dregið af sér. Nú er búið að vekja upp væntingar þeirra sem slík lán hafa tekið. Og eins og stundum er sagt. Þegar búið er að segja A er óhjákvæmilegt að segja B. Við hljótum að vænta þess að stjórnvöld skýri þessa afstöðu sína og það fyrr en síðar.

Er forsætisráðherrann stikkfrí?

 

Þegar stórir atburðir gerast í stjórnmálum fréttist fátt af Jóhönnu Sigurðardóttur forsætisráðherra nú orðið. Hennar háttur virðist helst vera orðinn sá að láta helst til sín heyra úr vernduðu umhverfi flokksfunda sinna. Þá manar hún flokksfélaganna til dáða, með gömlum kaldastríðs og kreppufrösum. Hins vegar er orðið ljóst að hún veigrar sér við því að takast á við stjórnmálaandstæðinga sína á jafnræðisgrunni; í þingsölum Alþingis þegar stór mál eru á dagskránni.

 

Það gildir auðvitað einu þótt þessi mál séu ekki á beinu málasviði forsætisráðuneytisins. Ætla má að forsætisráðherra vilji mæta til leiks þegar stór mál eru á dagskrá, en skjóti sér ekki undan því að taka slaginn og láti félaga sína um að mæta í eldlínuna.

Það var því auðvitað reginhneyksli að forsætisráðherrann skyldi ekki þora að koma til umræðunnar um hæstaréttardóminn um gengislánin sem við ræddum á Alþingi í gær. Þar var þó um að ræða stórmál; klúður og mistök hennar eigin ríkisstjórnar, sem enginn nokkur maður veit enn þann dag í dag hvað hefur í för með sér.

Hér eru uppi spurningar um að að lög sem ríkisstjórnin hafði forgöngu um, hafi ekki staðist stjórnarskrá. En  forsætisráðherrann segir ekki orð. Það ríkir óvissa um áhrifin á bankakerfið. En forsætisráðherrann er þögull. Það er sagt af flokksfélögum hennar að nú verði að ráðst til atlögu við verðtrygginguna. En forsætisráðherrann sér ekki ástæðu til að tjá sig í umræðunni.

Í dag var hins vegar ríkisstjórnarfundur. Utan hans biðu fréttamennirnir. Forsætisráðherrann átti því ekki undankomuleið og neydist til þess að tjá sig. Hún endurtók orð Steingríms J. Sigfússonar og Árna Páls Árnasonar,  núverandi og fyrrverandi efnahags og viðskiptaráðherra, sem fengu það hlutverk að halda uppi vörnum fyrir ríkisstjórnina í þessu máli.

Og svo var síðdegis í gær rætt um hinar miklu skýrslur um lífeyrissjóðina. Þar sást heldur ekki til forsætisráðherrans. Nýji fjármálaráðherrann flutti skrifaða skýrslu úr ráðuneyti sínu um málið, sagði síðan ekki orð alla umræðuna, en flutti fáein orð í lokin. Það var nú allur bragurinn á málflutningi ríkisstjórnarinnar þegar þessi stóru mál voru rædd.

Athyglisverður var svo hlutur Vinstri grænna í þessum umræðum. Í umræðunum um gengislánadóminn tók bara til máls, í tveimur umræðum, Björn Valur Gíslason úr kjördæmi ráðherrans. Öðrum var besýnilega ekki treyst. Og í umræðunni um lífeyrissjóðina var hinn samþingsmaður Steingríms úr kjördæminu, Þuríður Backmann. Hér var greinilega fylgt reglunni um að leita ekki langt yfir skammt. – Keep it all in the family!

Svona er nú orðið upplitið á ríkisstjórninni þessi dægrin.

Drulluslettur og dylgjufréttamennska

 

 

 

Eitt ómerkilegasta bragðið í opinberum umræðum er að bera andstæðinginn sökum og neyða hann til þess að afneita þeim. Með svona lymskubrögðum næst fram tvennt: Athygli er dregin frá slökum málstað þess sem ásakanirnar ber upp og andstæðingurinn situr uppi með orðasveiminn um að kannski hafi hann gert eitthvað misjafnt.

Þetta er gamalt og þekkt bragð, þykir smánarlegt, en er alltaf jafn vinsælt hjá þeim sem víla ekki fyrir sér ómerkilegan málflutning.

McCarthyisminn í Bandaríkjunum upp úr miðri síðustu öld er til dæmis talið sígilt dæmi um þetta; fáir bera blak af verstu afbrigðum hans, en samt er þeim enn beitt í ómerkilegri umræðu, eins og dæmin sanna.

Við sjáum því miður í þjóðmálaumræðunni dæmin stór og smá  og árásirnar á Bjarna Benediktsson formann Sjálfstæðisflokksins eru gleggsta dæmið um það upp á síðkastið í íslenskri þjóðmálaumræðu. Dylgjufréttamennska, eins og Eiður Guðnason hefur nefnt þetta fyrirbrigði.

Í viðtali við Kastljós Sjónvarpsins í gærkveldi sýndi Bjarni Benediktsson rækilega fram á, rétt einu sinni, hve fráleitar þær dylgjur eru sem hann hefur mátt sæta. Ekki bara síðustu dægrin, sem þó hafa verið einkar mögnuð, heldur vikum mánuðum og misserum saman. Þar hefur tilgangurinn átt að helga meðalið.

Á Eyjunni er fjallað um þetta viðtal.

Drullusletturnar munu verða til staðar, en þær skaða auðvitað ekki þann sem getur sýnt fram á sakleysi sitt, gagnvart þeim ávirðingum sem á hann eru bornar.

Það hefur verið látið að því liggja að Bjarni hafi falsað pappíra og í gær spurði Helgi Seljan stjórnandi Kastljóssins hvort ekki væri best fyrir Bjarna að á því máli yrði gerð rannsókn. Bjarni benti á hið augljósa. Sérstakur saksóknari hefði staðið fyrir opinberri rannsókn á þessu máli og enginn verið ákærður fyrir skjalafals.

Og eins og segir í óbeinni frásögn mbl.is um þetta mál: „Bjarni lagði áherslu á að það sem saksóknari hefði séð athugavert í þessu máli eftir að hafa rannsakað það var hlutur bankastarfsmanna í málinu. Þar hefði hann ekki átt neina aðkomu. „Eina aðkoma mín að þessu máli er að útvega bankanum veð vegna lánsins. Að sjálfsögðu geng ég út frá því að bankinn sé að veita þetta lán á grundvelli gildandi laga og reglna sem í bankanum voru á þessum tíma,“

Brynjar Níelsson hæstaréttarlögmaður kom einnig að þessu máli í fjölmiðlum í gær  og sýndi fram á m,eð rökum hversu fráleitar ásakanirnar eru, eins og HÉR sést.

 

 

 

 

Ríkisstjórnin sem þorir ekki að deyja

  

 

Ríkisstjórnina hefur fyrir löngu þrotið örendið. Það sjá allir auðvitað. Trú fólks á þessa hreinu vinstri stjórn er gjörsamlega búin. En áfram skröltir hún þó…  - En af hverju?

Ríkisstjórnina hefur þrotið örendið

Fyrir því eru nokkrar ástæður.

Það er þessi hefðbundna sem allir vita. Löngunin í völdin og þráin eftir því að sitja slímusetur á valdastólunum. Þetta er svo sem ekki nýtt heilkenni í stjórnmálum, en á óvenju háu stigi að þessu sinni.

Þá er það viljinn til þess að koma í veg fyrir að núverandi stjórnarandstöðuflokkar komist til valda. Þetta sjáum við í heiftinni sem birtist stundum í skrifum og málflutningi einstakra  ráðherra og  þingmanna stjórnarflokkanna. Þetta verður stöðugt aumkunarverðara.

En veigamesta ástæðan núna um stundir er samt önnur. Ríkisstjórnin þorir ekki að deyja. Þess vegna er hún þarna á sínum pólitíska grafarbakka og vonast til að tolla þar eitthvað áfram.

Það sjáum við í skoðanakönnunum að stjórnarflokkarnir eru í vondum málum. Fylgið komið ofan í það lægsta sem sést hefur á kjörtímabilinu og engar vísbendingar um að Eyjólfur sé að hressast. Og hinar óljósu vísbendingar sem við höfum fengið úr skoðanakönnun Fréttablaðsins segja okkur að nýju framboðin muni enn tæta úr fylgisstabba stjórnarflokkanna.

En verst fyrir flokkana tvo eru síðan innanmeinin.

Vinstri græn eru einfaldlega klofin ofan í rót. Þar eru í raun starfandi tveir þingflokkar. Annars vegar þingflokkur formannsins, Steingríms J. Sigfússonar. Hann telur 9 þingmenn. Hins vegar þingflokkur Ögmundar Jónassonar. Hann telur 3 þingmenn. Aðrir þrír þingmenn hafa síðan yfirgefið skútuna. Þannig að það er af sem áður var, þegar flokkurinn státaði af 15 þingmönnum undir kommandói Steingríms.

Samfylkingin er í alvarlegri forystukreppu, eins og allir vita. Jóhanna Sigurðardóttir mun ekki leiða flokkinn í gegn um næstu kosningar. Ummæli Össurar Skarphéðinssonar og Sighvatar Björgvinssonar í fjölmiðlum þar að lútandi eru til marks um það sem flestir aðrir láta sér nægja að hvísla um. Þau mál eru hins vegar svo óuppgerð að flokkurinn telur sér farsælast að fresta því að taka á málinu.

Vandinn við svo veika ríkisstjórn er auðvitað margþættur. En mesta hættan er örvæntingin sem getur gripið flokkana við svona aðstæður. Og við sjáum ýmis merki um að slíkar örvæntingaraðgerðir kunni að líta dagsins ljós.