Innistæðulaust mont af árangri

 

Nú er okkur sagt að allt sé verða fínt og flott hér á landi af því að hagvöxturinn sé að taka við sér. Fyrir þessu er Seðlabankinn borinn. Og rétt er það. Hagvaxtartölurnar eru ekki lengur eitt stórt núll eða mínus, eins og við höfum mátt venjast þetta kjörtímabil. Það glittir í jákvæðar tölur að sögn Seðlabankans.

En setjum þá málin í samhengi.

Er þetta hagvöxtur sem er sprottinn af frekari umsvifum og fjárfestingum atvinnulífsins? Því er brýnt að svara vegna þess að slík umsvif eru grunnur til að byggja á. En svarið veldur vonbrigðum. Það má lesa út úr umfjöllun Seðlabankans.

Sannarlega eru meiri umsvif á sumum sviðum efnahagslífsins. Þau umsvif eru ekki drifin áfram af auknum fjárfestingum að einhverju marki. Þau byggjast ekki síst á aukinni einkaneyslu. Almenningur eyðir meiru. Það getur allt verið gott og blessað ef fyrir því er raunveruleg innistæða. En er það svo?

Því svarar Seðlabankinn sjálfur skýrt og skorinort. Bankinn vísar til þess að hér hafi verið gerðir kjarasamningar sem séu umfram greiðslugetu atvinnulífsins. Þeir skapi því falskan kaupmátt. Séu sem sagt ekki sjálfbærir. Tímabundið skapa þeir hins vegar kaupgetu, sem almenningur nýtir sér. Það kemur fram í mælingum sem aukin einkaneysla og sem aftur býr til eftirspurn á ýmiss konar þjónustu. Og ergó: meiri hagvöxtur.

Aðalhagfræðingur Seðlabankans kallaði fremur höstuglega á fundi sem Viðskiptaráðs á föstudaginn til atvinnurekenda: Hvernig datt ykkur í hug að gera svona samninga?

Atvinnulífinu og launþegum var vorkunn við gerð kjarasamningana. Þeir reiddu sig á yfirlýsingar stjórnvalda um hvernig yrði greitt fyrir fjárfestingum. Þær fjárfestingar voru sannarlega forsenda þess að svona samningar yrðu gerðir. Stjórnvöld sviku hins vegar öll sín loforð, eins og þeim er tamt. Því datt botninn undan öllu saman. Eftir sitja þessi tímabundnu áhrif af öllu saman sem stjórnarliðar monta sig  af svo yfirfljótanlega.

Fastir við sinn keip

 

Nú liggur það fyrir. Ekki er þess að vænta að ríkisstjórnin muni leiðrétta fjárlagatillögurnar gagnvart heilbrigðisstofnunum á landsbyggðinni, né raunar annars staðar. Ótilneydd  að minnsta kosti. Svörin eru orðin skýr og það sem lagt hefur verið fram í fjárlagafrumvarpi gagnvart heilbrigðisstofnunum á að standa þannig í fjárlögunum; fái stjórnarliðar um það ráðið. Þeir hafa meirihluta þingmanna að baki sér.Og því ráða þeir, nema þeir verði knúnir til annarrar niðurstöðu.

Nú þarf því að bretta upp ermarnar og halda áfram baráttunni.

Ég tók þessi mál upp á Alþingi núna áðan. Vísaði ég þar til samþykkta landsfundar VG sem var haldinn um helgina, sem ályktaði „gegn frekari niðurskurði í heilbrigðiskerfinu“, eins og segir orðrétt. Heilbrigðiskerfið er sagt vera komið að þolmörkum,  að frekari niðurskurður skerði þjónustu við sjúklinga alvarlega og valdi heilsuspillandi álagi á heilbrigðisstarfsfólk.

En hvernig ber að túlka þetta? Þá spurningu bar ég upp við Björn Val Gíslason formann þingflokks VG og varaformann fjárlaganefndar Alþingis. Ég túlkaði það sem svo að orðlagið „frekari niðurskurður“, vísaði til núverandi ástands. Sem sagt að flokkurinn væri andvígur því að ganga lengra en er í gildandi fjárlögum og væri því beint gegn niðurskurðaráformunum í  fjárlagafrumvarpi fyrir næsta ár.

Þó ekki sé ég neinn löggiltur túlkandi samþykkta VG skildi ég þetta þannig.

Ég er svo sem ekki einn um þá túlkun. Hún er samhljóða áliti Bjarna Jónssonar, formanns Byggðaráðs Sveitarfélagsins Skagafjarðar og formanns Sambands sveitarfélaga á Norðurlandi vestra, sem leggur út frá samþykktinni með sama hætti og ég í Feykir.is  í dag. Taldi ég að Bjarni mætti glöggt vita, þar sem hann hefði verið einn af þeim sem tillöguna flutti á landsfundi VG.

Þingflokksformaður VG er þessu ósammála. Hann telur að hér sé verið að vísa til þess að láta eigi staðar numið eftir að niðurskurðaráformin í fjárlagafrumvarpinu hafa verið samþykkt. Með batnandi hag eigi hins vegar að bæta í. En ekki núna. Alls ekki núna.

Þar með er lína ríkisstjórnarflokkanna lögð. Burtséð frá mótmælum einstakra flokksmanna og túlkun þeirra. Þetta er þá komið á hreint. Niðurskurðaráformin fyrir næsta ár eiga að standa. Þá vitum við það.

 

Nú lofa allir neyðarlögin

Hin mikilvæga niðurstaða sem fékkst með dómi Hæstaréttar á föstudaginn um neyðarlögin undirstrikar þýðingu þessarar lagasetningar. Með henni var dreginn varnarhringur um íslenska bankakerfið og því lýst yfir að við bærum ekki sem þjóð ábyrgð á fjármálagerningum einkabankanna, Landsbankans, Glitnis og Kaupþings. Þær fjárhagslegu skuldbindingar sem þessir bankar tókust á hendur voru margfaldar þjóðartekjur okkar og því auðvitað algjörlega ofviða okkur. Þær voru afrakstur viðskipta þessara banka við lánadrottna sína. Þau viðskipti voru á ábyrgð þeirra; lántakans og lánadrottinsins. Ekki íslenska ríkisins né þar með íslenskra skattborgara

Fróðlegt var að heyra þau viðhorf aðstoðarforstjóra AGS í sjónvarpsfréttum í kvöld sem sagði eina orsök hrunsins í efnahgskerfum heimsins  vera þá að bankar hafi vaxið þjóðfélögunum yfir höfuð. Það gerðist hér og það gerðist um víða veröld, þó það síðar nefnda virðist fara fram hjá ýmsum sem um þessi mál tjá sig hér á landi.

Eftiráspekingarnir,-  en af þeim er mikið framboð á Íslandi svo sem kunnugt er, - halda því fram að við höfum engan annan kost átt en þann að fara þá leið sem neyðarlögin mörkuðu. En var það þannig? Blasti þessi leið við öllum á haustdögum 2008?  Ég fullyrði að svo var ekki.  Ekki þarf annað en að rifja upp umræðuna sem fram fór þetta ár. Taktföst, þung og ákveðin umræða knúin áfram af áhrifamiklum álitsgjöfum og sérfræðingum sem báru þáverandi stjórnvöld þungum sökum fyrir að skilja ekki nægjanlega vel þarfir nútíma alþjóðlegs bankakerfis. Krafan var stíf og einbeitt. Stjórnvöld eiga að vera útbærari á fjármuni til þess að aðstoða bankana. Taka sem sagt meiri ábyrgð á rekstri þeirra.

Á dögunum rakst ég fyrir tilviljun eintak af Frjálsri verslun frá fyrri hluta árs 2008 þar sem rætt var við þá sem hvað hæst flugu á þeim tíma. Boðskapurinn var skýr. Fjárhagsstaða bankanna er góð, en lausafjárstaðan lakari. Það má lækna án áhættu með því að ríkið útvegi bönkunum meira fé.

Því fer þess vegna víðs fjarri að sú stefna sem tekin var og kristallaðist í neyðarlögunum hafi verið við blasandi. Langt frá því. En neyðarlögin voru hins vegar rétt ráðstöfun. Það sjá menn núna. Einnig núverandi fjármálaráðherra sem treysti sér ekki til þess að styðja þau á sínum tíma en talar núna eins og hann hafi verið aðalmaðurinn við samningu þeirra.

Hið banvæna faðmlag

 

Þegar Jóhanna Sigurðardóttir hleður vini sína í VG lofi fyrir að hafa tryggt aðildarumsóknina að ESB, tekur hún flokkinn faðm sinn. Þetta er varla faðmlag sem almennum VG félögum hugnast tæplega. Þetta er banvænt faðmlag, sem undirstrikar hina miklu niðurlægingu flokksins í kompaníi við Samfylkinguna.

Þetta er svona álíka elskulegt og að strá salti í sárin; árétting á hinni kjánalegu aðstöðu sem vel flestir þingmenn VG og forysta flokksins hafa komið honum í með afstöðu sinni. Hún hefði allt eins getað fært flokknum alúðarþakkir fyrir að svíkja sitt helsta kosningaloforð

Það hefur margfaldlega verið staðfest af forystumönnum VG að ríkisstjórnin hefði ekki verið mynduð nema með undanlátssemi Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs við kröfu Samfylkingarinnar um að sótt yrði um aðild að ESB. Sem sagt. Aðgöngumiðinn að ríkisstjórnarborðinu með Samfylkingunnni var goldinn því verði að VG þurfti að svíkja eitt sitt helstaog heilagasta loforð. Og það var gert.

Nú  fá þeir þakkir fyrir svikin með hinu banvæna faðmlagi úr Samfylkingunni. Nöturlegri getur niðurlæging eins flokks varla orðið.

VG þurfti auðvitað ekki að greiða seturéttinn við ríkisstjórnarborðið með Samfylkingunni þessu verði. Samfylkingin hafði auðvitað enga samningsstöðu í málinu. Hvert áttu þeir svo sem að leita ef VG hefði staðið í lappirnar?  Samfylkingin átti engra úrkosta völ. Skammsýni forystu VG var hins svo mikil og svo ríkisstjórnaryxna voru þeir, að öllu var kostað til. Líka með svikum við málstaðinn – og það án ástæðu í ofanálag.

Nú ganga félagar VG til landsfundar síns í vikulokin með óafmáanleg lofsyrðin frá Samfylkingunni í farteskinu, fyrir þá staðfestu sem flokkurinn hefur sýnt í því að brjóta sitt heilaga loforð í ESB málinu. Það vegarnesti hlýtur að verða þung byrði í mal VG þegar flokksforystan hittir fólkið í flokknum fyrir á landsfundinum. Hið banvæna faðmlag hlýtur að virka hrollvekjandi á hinn almenna flokksmann, sem er minnugur svardaganna og fyrirheitanna sem voru gefin á vordögum 2009 – fyrir kosningar.

Á að láta eins ekkert hafi í skorist?

  

 

Sú staða er auðvitað gjörsamlega fráleit að á sama tíma og íslensk stjórnvöld standa í viðurhlutamiklum viðræðum um aðild okkar að ESB, sé verið  að undirbúa hreinar viðskiptaþvinganir á hendur okkur af hálfu ESB, vegna lögmætra og eðlilegra veiða okkar á makríl.  Þetta eitt og sér er nægileg ástæða til þess að við drögum okkur út úr aðildarviðræðunum. Það gengur auðvitað ekki að við séum að ganga einhvern bónarveg að Evrópusambandinu þegar það ræðir hispurslaust um mögulegar þvinganir gagnvart okkur.

Við getum ekki látið eins og ekkert hafi í skorist og að svona hótanir hafi ekki áhrif á gang aðildarviðræna við ESB.

Skoðum fyrst alvarleika málsins. Markaðir ESB eru hinir þýðingarmestu fyrir okkur. Þangað flytjum við til dæmis út lang mest af sjávarafurðum okkar. Innan vébanda ESB   er að finna helstu markaðslönd okkar. Lönd á borð við Bretland, Spán, Frakkland og Þýskaland, svo dæmi séu nefnd. Af þeim 10 löndum sem kaupa af okkur mest af sjávarafurðum eru sjö innan ESB.

Það sýnir alvöru málsins.

Áður hefur ESB gripið til aðgerða gagnvart okkur. En nú á greinilega að herða tökin. Samkvæmt frétt á Evrópuvaktinni í gær, hefur verið boðað að til refsiaðgerða kunni að verða gripið fyrir jól með sölubanni á tilteknum íslenskum sjávarafurðum í ESB löndum.

Í frásögn Evrópuvaktarinnar er meðal annars sagt: „Í frétt Agence Euorope fréttastofunnar um viðræðurnar í London er minnt á að deilan um makríl hafi staðið í nokkur ár milli ESB, Færeyja, Íslands og Noregs. Til þessa hafi ekki tekist að leysa málið með samkomulagi. Íslendingar og Færeyingar hafi einhliða tekið í sinn hlut stóran feng úr stofninum.“

Í rauninni er mjög sérstakt að þetta mál skuli ekki hafa hlotið meiri athygli hér á landi og leitað viðbragða ESB svo ekki sé nú talað um íslenskra stjórnvalda.

Hitt ber síðan að árétta að við erum sannarlega í fullum rétti til þeirra makrílveiða sem við höfum stundað.  Skynsamlegt  er fyrir okkur engu að síður að semja um þessar veiðar við aðrar strandþjóðir. Það er ábyrg nálgun, sem við höfum alltaf haft í heiðri.

En makalaust  er hins vegar að þjóðir eins og gamlar frænd-  og vinaþjóðir okkar innan ESB bollaleggi nú að veitast að okkur með beinum viðskiptaþvingunum, einmitt þegar slíkar viðræður standa yfir um nýtingu makrílstofnsins.

Það er ekki til marks um mikla reisn, eða pólitíska sjálfsvirðingu að keyra áfram ESB viðræður undir slíkum hótunum.

 

Háskólinn afturkalli auglýsinguna

  

 

Prófessorsstaðan sem kennd er við Jón Sigurðsson og Alþingi ákvað á sérstökum hátíðarfundi í sumar er að þróast með leiðinlegum hætti. Skýrt er kveðið á um málið í greinargerð sem þingsályktunartillögunni fylgdi og  yfirlýsing Jóhönnu Sigurðardóttur forsætisráðherra á Hrafnseyri 17. júní af sama tilefni var mjög afdráttarlaus. En þrátt fyrir það ákvað Háskóli Íslands, sem með málið fer, að auglýsa stöðuna í blóra við vilja þingsins og fyrirheit forsætisráðherra.

Þetta var tilefni þess að ég tók málið upp á þingfundi í gær og beindi orðum mínum til forsætisráðherra.

Ráðherrann tók máli mínu vel. Hún staðfesti allt það sem ég hafði sagt um tildrög málsins og þær yfirlýsingar sem hún hafði meðal annars gefið og verða ekki misskildar. Kvaðst forsætisráðherra ætla að taka málið upp við forsvarsmenn Háskóla Íslands.

Þetta er mjög mikilvægt.  Hér skulu nokkur efnisatriði þessa máls rakin:

1.       Forsætisnefnd Alþingis flutti þingsályktunartillögu, sem meðal annars fól í sér að  stofnuð verði prófessorsstaða tengd nafni Jóns Sigurðssonar.  Prófessorsstaðan verði við Háskóla Íslands en starfsskyldur þess sem henni gegnir verði m.a. við Rannsóknasetur Háskóla Íslands á Vestfjörðum og í samstarfi við Háskólasetur Vestfjarða.

2.       Í greinargerð tillögunnar er kveðið skýrt á um staðsetningu prófessorsembættisins. Þar segir orðrétt: „Vel þykir fara á því að starfsstöð prófessorsins verði á heimaslóðum Jóns Sigurðssonar því höfuðviðfangsefni prófessorsins verður rannsóknir og kennsla á þeim sviðum sem tengjast lífi og starfi Jóns. Æskilegt er að prófessorinn hafi búsetu nálægt starfsstöð sinni“ – Þetta getur ekki skýrara verið.

3.       Jóhanna Sigurðardóttir ávarpaði sérstaka hátíðarsamkomu á Hrafnseyri í tilefni af 200 ára fæðingarafmæli Jóns Sigurðssonar. þar sagði forsætisráðherra meðal annars: „Auk þess hefur Alþingi nú samþykkt að stofnuð verði prófessorsstaða við Háskóla Íslands sem verði tengd nafni Jóns Sigurðssonar og Hrafnseyri. Sá sem gegna mun stöðunni skal hafa fasta búsetu á Ísafirði eða nágrenni og hafa um kennslu og rannsóknir starfsskyldur og samstarf við Rannsóknasetur Háskóla Íslands á Vestfjörðum og Háskólasetur Vestfjarða.“

Sem sagt. Þingviljinn er skýr. Orð forsætisráðherrans verða ekki misskilin. Engu að síður auglýsir Háskóli Íslands stöðuna í blóra við vilja Alþingis. Það er grafalvarlegt mál.

Þetta mál snýst ekki um sjálfstæði Háskóla Íslands. Alþingi ákvað einfaldlega tiltekið fyrirkomulag, hafði um það samráð við háskólann og forsenda þess að til þessa tiltekna prófessorsembættis var stofnað, var sú að því yrði skipað með þeim hætti sem Alþingi ákvað. Háskóli Íslands átti alltaf það val að hafna þessu, hefði hann kosið svo. Það var ekki gert og því kemur það óþægilega á óvart að skólinn skuli hafa kosið að sniðganga skýran vilja stjórnvalda og fara á svig við hann.

Háskóla Íslands ber núna að afturkalla auglýsinguna og setja fram nýja þar sem farið er að þeim skilyrðum sem sett voru. Flóknara er nú málið ekki.

Armslengdin við mannaráðningar

  

 

Umræður um ráðningu Páls Magnússonar í stöðu forstjóra Bankasýlu ríkisins hafa orðið mjög einkennilegar, þó ekki verði sagt að þær komi á óvart. Páll á pólitíska fortíð og það nægir greinilega til þess að gera ráðningu hans tortryggilega.

En einkennilegar eru þessar umræður engu að síður, í ljósi þess hvernig stofnað var til stofnunarinnar, Bankasýslu ríkisins.

Það kom mjög skýrt fram af ábyrgðarmönnum þessa máls, þegar frumvarpið um Bankasýsluna var lagt fram, að ætlunin væri að hún starfaði á faglegum forsendum, án beinnar íhlutunar stjórnmálamanna og færi með eignarhluti ríkisins í fjármálafyrirtækjum. Það er athyglisvert að skoða umræðuna sem fór fram um þessa stofnun, í ljósi þeirrar umræðu sem nú geisar um ráðningu nýs forstjóra.

Steingrímur J. Sigfússon fjármálaráðherra, sem mælti fyrir málinu og formaður þingnefndarinnar sem fjallaði um málið, lögðu einmitt mikla áherslu á þetta. Þau bentu á það fyrirkomulag sem væri við ráðningar og  skipan í stjórnir þeirra fjármálastofnana sem Bankasýslan færi með. Áherslan var skýr af þeirra hálfu. Hún var sú að allt ætti að vera faglegt og án beinnar aðkomu stjórnmálamanna.

Fjármálaráðherra hafði uppi heitingar og brýningar, þegar það fyrirkomulag  bar á góma sem frumvarpið gerði ráð fyrir í þessum efnum. Það leyndi sér ekki að hann taldi brotið í blað með því fyrirkomulagi sem væri verið að innleiða.

Skýrt kom þetta meðal annars fram í andsvari fjármálaráðherra við Guðmund Steingrímsson alþingismann, 22.júní árið 2009 í fyrstu umræðu málsins. Þar sagði ráðherrann orðrétt: „Ég held að hv. þingmaður hljóti að sjá að það sem hér er verið að reyna að gera er akkúrat að færa málin af hinu pólitíska borði, út úr ráðuneytinu og búa til armslengd á milli stjórnmálanna, framkvæmdarvaldsins og löggjafans þess vegna, og þeirrar framkvæmdar sem þarna á að fara fram“

Þessi orð fjármálaráðherra féllu meðal annars í framhaldi af því að hann hafði gagnrýnt fyrra fyrirkomulag um skipan til dæmis í bankaráð, sem hann taldi að ekki hefði gefist vel.

Þegar allt þetta er skoðað vakna óhjákvæmilega upp spurningar um hvort armlengdin á milli stjórnmálanna og framkvæmdavaldsins hafi eitthvað styst, hvort þetta tal stjórnarliða í júnílok 2009 eigi ekki við nú á haustdögum 2011? Og spyrja má hvort þeir stjórnmálamenn sem nú vilja hafa með beinum hætti áhrif á forstjóraráðninguna, telji það hafa verið mistök að búa þetta fyrirkomulag til, úr því að það kemur í veg fyrir beinan íhlutarrétt þeirra? Og sérstök ástæða er til þess að vekja athygli á beinskeittum málflutningi Össuar Skarphéðinssonar utanríkisráðherra í þessu máli nú í morgunsárið.

 

Ráðherrar skríða í skjól

  

 

Það er alveg rétt sem Sighvatur Björgvinsson fyrrverandi heilbrigðisráðherra sagði í fjölmiðlum í gær. Það eru ráðherrar einstakra ráðuneyta sem ábyrgð bera á útfærslum tillagna undirstofnana sinna. Hin pólitíska ábyrgð er þeirra.  Ekki undirmannanna, embættismannanna, eða stjórnenda einstakra stofnana.

Vitaskuld hefði það átt að vera velferðarráðherrann sem mætti til fundar á Landsspítalanum og greindi frá umdeildum tillögum að niðurskurði. Vitaskuld hefði það átt að vera sami ráðherra sem greindi  frá lokun Sogns og líknardeildarinnar á Landakoti. Og að sjálfsögðu ættu það vera ráðherrar, td. forsætis-  og fjármálaráðherrann, sem yrðu fyrir svörum, af því að þetta er afleiðing af fjárlagafrumvarpinu.

Því var þó ekki að heilsa. Forstjóri sjúkrahússins var sendur í þann erfiða leiðangur.

Því það vita allir sem þekkja til þessara mála að ákvarðanir af þessum toga eru ekki teknar í blóra við vilja fagráðherrans. Það hefði verið óhugsandi.

Snúum þessu við og ímyndum okkur aðra sviðsmynd. Segjum sem svo að verið væri að opna nýja stofnun eða nýja deild á borð við þær sem nú er ætlað að loka. Hvor ætli hefði mætt til þess að klippa á borða, flytja hátíðarræðuna eða fagna framfaraskrefunum, Guðbjartur Hannesson eða Björn Zoega?

Við þekkjum svörin.

Ráðherrarnir flykktust á dögunum til þess að undirrita samkomulag við ferðaþjónustuna um átak í ferðamálum, þar sem ríkissjóður lagði fram skerf. Fjármálaráðherann sagðist gleðjast heil ósköp yfir þessum fjárútlátum og iðnaðarráðherrann fékk myndbrot af sér þar sem hún bauð til fótabaðs í ylvolgri laug, úti á litlu og lágu Seltjarnarnesinu.

Þetta er jákvætt. Þetta  dregur upp fagra mynd aförlátum og geðþekkum ráðherrum. Gamlir ráðherrar, eins og sá sem stýrir þessum tölvubendli, veit að þetta er þekkilegur hluti ráðherrastarfsins. En það reynir hins vegar á hryggsúluna þegar kynna þarf hin óvinsælari verk. Og við þær aðstæður eiga menn ekki að skríða í skjól. Þeir eiga að taka á sig þær gusur sem fylgja slíkum verkum; sem eru afleiðingar þeirra eigin ákvarðana. Og það jafnvel þó þær gusur séu heldur ókræsilegri og kaldranalegri en gusurnar sem fylgja slettum úr hlýjum kaldavermslpollum  úti á Seltjarnarnesi.

Stendur öllum á sama?

 

 Ákveðið, örugglega, en án þess að það hafi kallað fram mikil viðbrögð er verið að breyta fjármálamarkaðnum á Íslandi. Á einu ári hefur þjónustustöðvum sparisjóða fækkað um helming. Þær voru 47 á árinu 2010, en eru núna orðnar 23. Og þróunin heldur áfram. Tveir sparisjóðir eru í söluferli og enginn veit með vissu hvort þeir verði sparisjóðir eftir að það er afstaðið.

Þetta er mikið umhugsunaratriði. Hér er sem sagt að verða til markviss stefna, sem felur í sér að sparisjóðakerfið er ekki orðið svipur hjá sjón. Þetta gerist nær umræðulaust. Ég hef að vísu tekið málið upp á Alþingi og reynt þannig að skapa um það umræðu. Sú umræða hefur þó nær engin orðið. Þessi breyting á samfélaginu og í raun samkeppnisumhverfi fjármálastofnana líður hjá að mestu umræðulaust.

Er það þannig sem við viljum að slík stefnumörkun gerist? Án umræðu, eða úttektar á afleiðingunum?

Þetta gerist á vakt núverandi ríkisstjórnar. Hún leggur yfir það blessun með aðgerðum og aðgerðarleysi. Þeir sem fyrr meir börðu sér á brjóst og hétu því að standa vörð um sparisjóðakerfið, hafast nú ekkert að, þó þeir hafi til þess allar aðstæður vegna stöðu sinnar.

Ég tók þetta upp í óundirbúnum fyrirspurnum við Jón Bjarnason sjávarútvegs og landbúnaðarráðherra. Ekki vegna þess að málið væri á fagsviði ráðherrans. Það er þetta mál ekki. En vegna þess að hann hafði sig mjög í frammi hér fyrr meir þegar málefni sparisjóðanna voru rædd. Hafði meðal annars forgöngu um að leggja fram frumvarp, sem var ætlað að „standa vörð um grunnstoðir sparisjóðanna“, eins og sagði í greinargerð þess.

Málið er hvað sparisjóðina varðar alvarlegt. Það sjá allir í hvað stefnir.

1.       Sparisjóðum fækkar um helming á einu ári og þróunin heldur áfram.

2.       Á Vestfjörðum hefur þjónustustöðum sparisjóða fækkað úr 12 í 4.

3.       Enginn sparisjóður er starfandi á vestan verðum Vestfjörðum, utan Bolungarvíkur og Suðureyrar.

4.       Enginn sparisjóður er á Vesturlandi.

5.       Enginn sparisjóður er á höfuðborgarsvæðinu, þar voru amk. 6 í fyrra.

6.       Enginn sparisjóður er á Reykjanesi, þar voru þjónustustöðvarnar 6 í fyrra.

7.        Sparisjóður eru nú starfandi á landssvæðum þar sem einvörðungu búa um 10% þjóðarinnar.

Fram skal tekið að þar sem ég þekki til og best veit, hefur Landsbankinn, sem yfirtekið hefur stórt net sparisjóða, staðið sig býsna vel og ekki almennt lokað útibúum. En það er ekki það sem þetta mál snýst um.

Það snýst um að við erum að gera fjármálamarkaðinn fátækari með þessu, ýtum mögulega undir fákeppni og hverfum frá þeirri staðbundnu fjármálaþjónustu sem sparisjóðirnir hafa verið úti um byggðir landsins.

Þetta gerist á vakt núverandi ríkisstjórnar og án undangenginnar umræðu.

 

Makalausi sjálfbirgingurinn

 

Menn glottu við tönn og brostu vorkunsamlega út í annað þegar Katrín Júlíusdóttir iðnaðarráðherra ávarpaði Tækni og hugverkaþing og fór með ráðherramöntruna um árangur ríkisstjórnarinnar á efnahags og atvinnusviðinu. Þetta hafði heyrst áður og augljóst að þetta þótti broslegt.

Sem það auðvitað er, þó ræða ráðherrans hafi verið ágæt að mörgu leyti og lýst inn í annað viðhorf en finna má í afturhaldshluta ríkisstjórnarinnar, sem lætur ekkert tækifæri ónotað til þess að sparka í átt að atvinnulífinu.

En það er þó þessi sjálfbirgingur ráðherrana sem er svo makalaus. Hvert tækifæri notað til þess að messa yfir okkur um meintan árangur ríkisstjórnarinnar. Þó allir viti betur.  En svo er að sjá sem á ráðherrabekkjunum sitji fólk sem sér heiminn allt öðrum augum en restin af þjóðinni.  Þannig virkar ráðherraliðið eins og einangraður, sjálfmiðaður og skeytingarlaus hópur sem æði áfram á sjálfsprottinni upphafningu.

Við sáum þetta í svo átakanlegri mynd fyrir viku, við setningu Alþingis. Eftir allt sem á gekk,kom forystufólk ríkisstjórnarinnar, enn með sama sönglið um árangurinn. Sama innantóma röflið, sem ekki nokkur maður tekur lengur mark á. Kröfunum frá almenningi um aðgerðir til hjálpar heimilunum, aðgerðir í þágu atvinnulífsins, kröfunni um vinnu og bætt kjör var mætt með gamla sönglinu. – Já en við erum búin að gera svo svakalega mikið og stöndum okkur svo ofsalega vel!

Það vantaði ekkert nema orðin, - skiljið þið þetta ekki asnarnir ykkar! En það var auðvitað látið ósagt. Svo taktlausir eru ráðherrarnir þó ekki orðnir; sem betur fer.

En það eru þó þessi viðbrögð, þessi sjálfbirgingsháttur, þessi sjálfmiðaði rembingur, sem er að ergja fólk. Mannalæti ráðherranna stappa ekki stálinu í nokkurn mann. Þvert á móti. Þau  draga úr mönnum kjark, því fólki  finnast þau til marks um svo mikið skeytingarleysi um hag almennings og bera vitni um svo mikinn kulda gagnvart óskum fólksins í landinu. Það eru einmitt svona viðbrögð sem m.a gera það að verkum að meðal-Jóninn og hún meðal- Gunna steðja út á göturnar til þess að mótmæla. Vegna þess að þau skynja vonina helst í því að slíkt neyði skilningsvana stjórnvöld til að hlusta.