Gíslatakan er hafin

 

Hið fyrirsjáanlega hefur nú komið upp á yfirborðið. Fyrsta gíslatakan er hafin. Hótun Þráins Bertelssonar,varðandi Kvikmyndaskóla Íslands er ljóslifandi  dæmi um stöðu ríkisstjórnarinnar. Eins manns stjórnarmeirihluti er vitaskuld ávísun á það sem við höfum nú þegar séð í þessu dæmi. Einstakir þingmenn, geta tekið tiltekin mál í gíslingu og náð fram vilja sínum með hótunum. Sá möguleiki er alltaf til staðar við svona aðstæður.

En í ríkisstjórnarsamstarfi eins og þessu sem nú hjöktir við stjórnvölinn, var það ekki bara möguleiki, heldur fyrirsjánlegt að þannig færi. Sundurlyndisríkisstjórn með eins manns meirihluta verður óhjákvæmilega leiksoppur slíkra aðstæðna. Það var vitaskuld bara tímaspursmál hvenær slíkt gægðist upp úr leyndarhylnum.

Þessi dægrin hverfist líf ríkisstjórnarinnar utanum aurana fyrir Kvikmyndaskólann. Þess vegna lýsir forsætisráðherrann því yfir að fyrsta málið sem ríkisstjórnin muni takast á við verði þessi skóli. Það er sem sagt forgangsverkefnið. Enda um líf og dauða að tefla;  altso fyrir ríkisstjórnina.

Ríkisstjórnin gerir það því að forgangsverki sínu að bjarga lífi sínu og mun auðvitað leggja einhverja fjármuni af mörkunum til þess að þurfa ekki að gefa ekki upp öndina. Ólíklegt hlýtur það að minnsta kosti að teljast að ráðherrarnir telji líf stjórnarinnar ekki meira virði en þær milljónir sem það kostar að koma Kvikmyndaskólanum til bjargar.

En þeir verða margir kvikmyndaskólarnir. 22 almennir þingmenn og tíu ráðherrar, hafa þetta vald, kjósi þeir að beita því. Enginn þarf að efast um að þeir muni gera það fleiri. Einhverjir til þess að kreista fram aukna fjármuni í tiltekin verkefni. Aðrir til þess að snúa niður áform í frumvörpum ríkisstjórnarinnar. Og nú sjáum við hversu fjarlægur hann er orðinn sá draumur Jóhönnu Sigurðardóttur að sameina sjávarútvegs og landbúnaðarráðuneytið.

Í dag blasir það því við okkur öllum að  forystumenn ríkisstjórnarflokkanna eru alls ekki  valdamestir í stjórnarflokkunum. Þar eru nú við völd 32 kóngar og drottningar sem í krafti nýfenginnar stöðu sinnar geta deilt og drottnað, að vild sinni. Forsvarsmenn ríkisstjórnarinnr munu þurfa í vetur að semja við þá marga pólitísku gíslatökumennina í ríkisstjórnarliðinu. Það sem við höfum þegar séð er bara forsmekkurinn.

 

 

Alþjóðlegir erfiðleikar og handónýt ríkisstjórn

 

Grafalvarleg staða beggja megin Atlantshafsins hlýtur að koma fram hér á landi. Við erum opið lítið hagkerfi, sem er háð útflutningi. Þróunin á helstu markaðssvæðum okkar mun því hafa margvísleg áhrif.

Þar má nefna ástandið á fjármálamörkuunum. Við þurfum að sækja okkur erlent lánsfjármagn og þegar þrengist að, þá vitum við að fenginni reynslu að lítið og viðkvæmt hagkerfi verður sett aftarlega í röðina þegar kemur að því að veita lánsfé. Þegar við bætist síðan að við völd í landinu er ríkisstjórn sem ræður ekki við verkefni sitt, versnar enn í því. Eins og hér hefur verið bent á, leiðir stjórnarstefnan einfaldlega til þess að samdrátturinn verður dýpri og lengri en þörf hefði verið á.Því veldur sá vítahringur sem ríkisstjórnin hefur komið okkur í.

Síðan er það hitt. Með vaxandi erfiðleikum er hættan sú að þrýstingur skapist til verðlækkana. Eftirspurnin minnkar og því svara menn með því að lækka verð. Þegar harðnar á dalnum byrja menn á því að skera niður það sem hægast er. Eitthvað sem menn geta verið án, eða að þeir skipta í aðrar og ódýrari vörur. Það eru ekki góð tíðindi fyrir okkur með allan okkar vöruútflutning og ferðaþjónustu.

Erlendis tala menn um að sumu leyti séu menn betur undir samdráttinn búnir nú en áður. Drögum andann djúpt og minnumst þess að stoðirnar eru sterkari núna en fyrir þremur árum, segir einn sérfræðingurinn skv. breska blaðinu Daily Telegraph. Bankarnir eru öflugri, fyrirtækin vel á sig komin og þeir sem versla með fjármálagjörnina skulda minna en áður. Slíkum bjartsýnisröddum munum við taka með varúð; brennd eftir slíkt tal í aðdraganda kreppunnar árið 2008.

Fremur er ástæða til þess að hafa í huga ábendingar eins og þær að hagvöxturinn í þróuðum ríkjum hefur látið á sér standa, skuldir margra þjóða, svo sem evruríkja, eru sligandi og enginn sér fyrir endann á því. Verðlag á ýmsum framleiðsluvörum, svo sem olíu er í hæstu hæðum og fylgir ekki verðþróun niður á við í kreppunni, svo sem vænta hefði mátt. Og loks að þær hækkanir sem urðu á erlendu hlutabréfaverði muni ekki endast nema efnahagslífið takið við sér, eins og birtist okkur þessi dægrin í falli á skuldabréfa og hlutabréfaverði.

Þessar óvissu aðstæður og miklu erfiðleikar, ofan í handónýta ríkisstjórn hér á landi, er þess vegna áhyggjuefni fyrir okkur sem þjóð. Því einmitt við þessar aðstæður þurfum við á alvöru stjórnvöldum að halda. Ekki ríkisstjórn sem dýpkar kreppur, er höfuðsetin  sundurlyndisfjandanum og hefur helst fengið því áorkað  að búa hér til pólitíska óvissu ofan í allt annað.

Matsfyrirtækin setja kíkinn fyrir blinda augað

 

 

Niðurstaðan af valdabraski bandarískra stjórnmálamanna vegna vandræða í efnahagsmálum hlýtur að valda áhyggjum. Henni má lýsa með eftirfarandi orðum: að pissa í skóinn sinn. Meginniðurstaðan er sú að heimila bandaríska ríkinu frekari lántökur. Það sem þá gerist er bara að seðlaprentsmiðja bandaríska Seðlabankans verður keyrð áfram á vöktum. Dollararnir munu streyma út í hagkerfið í gámavís. Það er búin til uppskrift að ójafnvægi í hagkerfinuog verðbólgu.

Sparnaðarákvarðanir og skattabreytingar sem eru hluti af þesu samkomulagi eru allar í skötulíki. Áður en þær líta dagsins ljós þurfa stjórnmálaflokkarnir á bandaríkjaþingi að koma sér saman um útfærsluna. Það er auðvitað allt saman sem fugl í skógi. Í hífandi óvissu.

Glöggir menn hafa svo bent á að peningarnir sem alríkisstjórnin fær með aukinni seðlaprentun muni duga fram yfir bandarísku forsetakosningarnar. Það var áhersluatriði Obama forseta í þessum viðræðum. En það er þó háð útfærslum á sköttum og sparnaði, þannig að fjendur hans í þinginu geta gert forsetanum lífið leitt, kjósi þeir það.

Þetta er grafalvarlegt mál. Bandaríska hagkerfið er þrátt fyrir allt, eimvagninn sem dregur þá  lest sem efnahagslíf heimsins er. Hjökti það, er ekki von á góðu.

Breska vikuritið Economist segir að sá aðili sem bíði lægri hlut í þessu máli öllu saman sé efnahagslífið.

En þetta allt saman nýtur blessunar matsfyrirtækjanna, Moodys, Fitsch og Standard og Poors. Þar á bæ þora menn ekki að segja sannleikann, af ótta við afleiðingarnar. Það er greinilegt að fyrirtækin taka risana í efnahagslífi heimsins öðrum tökum en minni spámennina.

Við Íslendingar fengum að kynnast því þegar fyrirtækin blönduðu sér með mjög óviðurkvæmilegum hætti inn í Icesaveumræðuna, eins og við munum. Þá stóð ekki á hótunum um lækkun lánshæfismatsins gagnvart Íslandi. Í húfi voru þar „bara“ örlög einnar lítillar þjóðar. En þegar í hlut á heimsrisinn í efnahagslífinu, þá gilda augljóslega aðrar reglur. Fyrirtækin vita sem er að neikvætt mat þeirra gæti haft alvarlegar afleiðingar fyrir heimsbúskapinn. Það ræður förinni; ekki efnislegt mat á stöðunni eða þeim aðgerðum sem allir eru þó sammála um að duga bandarísku efnahagslífi hvergi nærri.

Æra og orðstír matsfyrirtækjanna beið mikinn hnekki í fjármálakreppunni haustið 2008. Ekki bætir frammistaða þeirra núna rykti þeirra.

Ríkisstjórn í vonlausu verki

 

 

Nýbirtar tölur um ríkisfjármálin á síðasta ári, segja okkur eitt; það er verið að reyna að vinna vonlaust verk. Stefna ríkisstjórnarinnar í efnahags og ríkisfjármálum getur ekki gengið upp. Hún vinnur í rauninni gegn markmiðum sínum og er því dæmd til þess að mistakast.

Það er alveg sama hversu margar ræður Steingrímur J. Sigfússon fjármálaráðherra flytur um strit sitt. Við færumst ekki nær markmiðunum. Það breytir engu þó skrifaðar séu greinar af hálfu oddvita ríkisstjórnarinnar um mikilverðan árangur. Okkur miðar ekkert áfram með slíku orðagjálfri. Þegar stefnan er röng þá er ekki von á góðu.

Stefna ríkisstjórnarinnar framlengir kreppuna. Við ættum nú að vera lögð af stað af krafti upp brekkuna og upp úr efnahagslægðinni. Allir vita þó að sú er ekki sagan. Við erum enn í ógnarbasli og hagvaxtarvotturinn sem glitt hefur í, stendur veikum fótum.

Þar með verður ekki nein auðsköpun í samfélaginu, enginn vöxtur, engin umsvif. Ríkisstjórnin hefur brugðist við með því að auka skatta og skera niður með handahófskenndum hætti. Þannig hefur stefnan beinlínis dýpkað kreppuna. Það verður til spírall; vítahringur sem við komumst ekki út úr.

Til þess að mæta tekjufalli ríkisins, eru skattarnir hækkaðir. Þar með dregur úr umsvifum í hagkerfinu og skatthækkanirnar skila sér ekki í ríkissjóðinn. Þá er aftur brugðið á það ráð að hækkað skattana. Enn dregst hagkerfið saman og skattarnir skila sér heldur ekki. Og svo er leiknum haldið áfram.

Þetta er vítahringurinn. Ríkisstjórnin þvælist fyrir öllum tilraunum til fjárhaglegra umsvifa, ræðst á sjávarútveginn, sem ekki fjárfestir fyrir vikið, fjandskapast gegn stóriðju, bægir erlendri fjárfestingu frá landinu og skapar svoleiðis pólitískt upplausnarástand að enginn veit hvert stefnir.

Þess vegna er ríkisstjórnin í vonlausu verki og nær engum árangri. Það sjá allir nema þeir sem helst ættu að skynja ástandið; fáeinir ráðherrar í ríkisstjórninni lánlausu.

Gott hjá Ögmundi !

 

Það er engin ástæða til þess að stilla sig um að njóta þess fágæta augnabliks að hæla ráðherrum, þegar færi gefast. Þau eru ekki svo mörg, að sjálfsagt er að minnast þess með einhverjum hætti og njóta svo augnabliksins.

Ögmundur Jónasson innanríkisráðherra á hrós skilið fyrir staðfestu sína í sambandi við Reykjavíkurflugvöll. Hann hefur frá öndverðu verið talsmaður flugvallarins og sýnt það í verki sem ráðherra þess málaflokks, sem flugvallarmálin í Reykjavík heyra undir. Kom þetta til dæmis skýrt fram þegar hann svaraði fyrirspurn minni um málefni flugvallarins, sem nýr innanríkisráðherra. Þá tjáði hann sig í fyrsta skipti með afgerandi hætti sem ráðherra samgöngumála um þessi mál.

Í raun er það ótrúlegt að borgaryfirvöld hafi gert sjálfa miðstöð innanlandsflugsins, sem 400 til 500 þúsund manns nota árlega, að eins konar hornkerlingu. Núverandi borgaryfirvöld virðast ganga lengst í fullkomnu tillitsleysi við alla þá sem flugvöllinn nota; landsbyggðarfólk og þá fjölmörgu íbúa höfuðborgarsvæðisins, sem eiga afkomu sína undir því að flugvöllurinn fái að standa um ókomna tíð. Það er örugglega einsdæmi að yfirvöld í einni höfuborg geri allt sem í valdi þeirra stendur til þess að eyðileggja lang helstu miðstöð innanlandssamgangna í landinu. Þannig ganga hins vegar borgaryfirvöld fram og hafa hlotið skömm fyrir.

Sannleikurinn er sá að á höfuðborgarsvæðinu er mikill stuðningur við flugvöllinn. Þeir borgarfulltrúar sem reynt hafa að fiska í gruggugu vatni andstöðunnar við völlinn hafa ekkert uppskorið nema hneisuna. Það er því ástæða til þess að hvetja sveitarstjórnarfulltrúa höfuborgarsvæðisins til þess að hefja sig upp og út úr þessari lágkúru, taka af skarið um að höfuborgin vilji vera vettvangur fyrir miðstöð góðra samgangna við landið allt og kveða upp úr um örugga framtíð Reykjavíkurflugvallar.

 

Sjónvarpsþættir um sjávarútvegsmál

 

Ég tók að mér að sjá um nokkra sjónvarpsþætti á ÍNN sjónvarpsstöðinni, um sjávarútvegsmál. Fyrsti þátturinn var sýndur sl. fimmtudag og næsti þáttur verður í kvöld, fimmtudagskvöld, kl. 21.  Á næstu fimmtudagskvöldum, kl. 21,  verða svo sýndir fleiri þættir, þar sem ég fæ til mín gesti úr akademíunni og sjávarútveginum. Þættirnir eru síðan endursýndir.

Í fyrsta þættinum fjallaði ég um nokkur álitamál úr sjávarútvegsumræðunni. Þar gerði ég líka nokkra grein fyrir því hvernig ég hef hugsað mér þættina. Markmiðið er að ræða sjávarútvegsmálin út frá sjónarhóli sjávarútvegsins, en mjög hefur skort á það á undanförnum árum

Ég hef verið virkur þátttakandi í umræðu um sjávarútvegsmál í eina tvo áratugi. Þegar litið er um öxl  blasir við að hin pólitíska sjávarútvegsumræða hefur lítt breyst. Ég hef raunar orðað það þannig að allt hafi breyst í sjávarútveginum, - nema eitt;  umræðan sjálf. Hún er stöðnuð og geld og tekur lítt mið af þeim breytingum sem hafa orðið í atvinnugreininni.  Sjávarútvegurinn á annað og betra skilið. Og almenningur sem vill taka þátt í umræðunni og fylgjast með henni á annað og betra skilið.

Mig langar því að gera tvennt. Fá fram viðhorf fræðimanna sem hafa verið að skoða sjávarútveginn. Og hins vegar hitt að gefa fólki sem starfar í sjávarútveginum færi á því að segja frá sínum viðhorfum og fræða okkur um það sem er að gerast á vettvangi þessarar mikilvægu atvinnugreinar. Bregða ljósi á þróunina, segja okkur frá því sem menn hafa verið að gera, hvernig menn nýta sér lagaumhverfið til þess að hagræða, ná árangri og sækja fram.

Viðmælendur mínir verða því ekki úr hópi stjórnmálamanna, heldur úr hópi sjávarútvegsmanna og fræðimanna.

Í kvöld verður gestur minn, Helgi Áss Grétarsson lögfræðingur og sérfræðingur við Lagastofnun HÍ. Hann mun ræða söguna, þróunina  og markmið fiskveiðistjórnunar. Í kjölfar hans á næstu fimmtudagskvöldum verða í þættinum sjávarútvegsmenn, sem kynntir verða eftir því sem á líður.

Sá sem þættinum stýrir- hinn sami og þessar línur ritar – hefur sterkar skoðanir í sjávarútvegsmálum og reynir alls ekki að dulbúa þær. En vonandi getur það skapað skemmtilegt sjónarhorn, þar sem stjórnmálamaður ræðir við fólk úr sjávarútvegi og fræðimenn. En umræðan verður ekki hið hefðbundna, þar sem stjórnmálamenn kljást um sömu spurningarnar og fyrir 20 árum.

Þættirnir verða svo settir á netið þannig að áhugasamir geta fylgst með þeim síðar

Þegar gamlar fréttir ganga aftur

 

Í því mikla flóði upplýsinga sem yfir okkur flæðir, falla fréttir fljótt í gleymskunnar dá. Þær eiga sér einatt skamman líftíma, þó sannarlega sitji oft eftir slitur, sem rifjast upp endrum og sinnum.

Sú umræða sem hefur farið fram á síðum nokkurra vefmiðla og víðar um eignarhaldið á bönkunum  er einmitt dæmi um þetta. Ólafur Arnarson skrifaði í einum af sínum reglubundnu pistlum á Pressunni að hann hefði uppgötvað eignarhaldið á „íslensku“ bönkunum. Þetta varð síðan upphafið að mikilli umræðu, nú síðast á dv.is þar sem hinar nýju fréttir voru endurteknar.

Þetta rifjaði upp að þann 28. apríl í fyrra, eða fyrir rúmu ári, lagði ég fram fyrirspurn til þáverandi viðskiptaráðherra Gylfa Magnússonar, sem var svona: Hverjir eru 50 stærstu kröfuhafar Glitnis og Kaupþings og þar með 50 stærstu eigendur Íslandsbanka og Arion banka miðað við nýjustu stöðu?

Ekki gekk nú alveg vandræðalaust að kreista fram svarið. Þegar mér fór að leiðast þófið hóf ég að knýja svara með því að vekja athygli á málinu í þingsal og kallaði ítrekað eftir atbeina forseta við að fá fram svör. Og loks gekk rófan. Svarið barst inn á borð okkar alþingismanna 2. júní, einum og hálfum  mánuði eftir að ég hafði lagt fram fyrirspurn mína. Á þeim tíma vakti þetta svar nokkra athygli og tel ég mig muna að bæði í Morgunblaðinu og Viðskiptablaðinu hafi eitthvað verið um það fjallað og kannski víðar.

En skýringuna á töfinni mátti kannski sjá af þessum tilvitnuðu orðum í svari ráðherra:  „Ráðuneytið sendi fyrirspurn þessa til Fjármálaeftirlitsins. Svar barst 3. júní sl., þar sem fram kom að eftirlitið teldi sig ekki hafa heimildir til að gefa upplýsingar um 50 stærstu kröfuhafa Glitnis og Kaupþings vegna ákvæða laga um þagnarskyldu.  Þar sem fjármálaráðuneytið er kröfuhafi í ofangreindum bönkum fyrir hönd ríkissjóðs hefur það aðgang að kröfuhafaskránni. Fjármálaráðuneytið veitti efnahags- og viðskiptaráðuneytinu heimild til að taka við upplýsingum um kröfuhafa Glitnis og Kaupþings og sendu slitastjórnir bankanna upplýsingarnar á þeim grunni“.

Síðan er svarið sjálft býsna fróðlegt og læt ég nægja að vísa inn á meðfylgjandi link.

En varðandi Glitni þá eru þrír stærstu kröfuhafarnir: Burlington Loan Management ltd, 5,64%, Royal Bank of Scotland, 5,14% og Deka Bank Deutsche Girozentrale, með 2,67%. Í svari um Kaupþing eru listaðar upp kröfur, samþykktar og ósamþykktar. Þar eru stærstu kröfurnar frá Deutsche Bank Trust Company Americas, Seðlabanka Íslands og York Global Finance Offshore BDH. C/o York Capital M.

Þarna voru sem sagt útlistaðar þær upplýsingar um stöðu kröfuhafa og þar með líklega eigendur bankanna á þessum tíma. Sem sagt fréttir sem nú eru orðnar ríflega ársgamlar, en ganga svo aftur sem meint „skúbb“, svo hér sé notað gamalt blaðamanna orðfæri. Þess skal þó getið að eigendahópurinn breytist sífellt. Sjóðirnir sem um ræðir kaupa og selja kröfurnar á bankana og svo er það þannig að þeir eru ekki  beinir eigendur þrotabúa gömlu bankanna, heldur eiga þeir einungis kröfu í viðkomandi bú.

En hvað sem því líður leyfi ég mér í gamni og alvöru að taka mér í munn gamalt slagorð dagblaðsins Vísis og heimfæra það á þessa heimasíðu: www.ekg.is , fyrstu með fréttirnar !!

Örvæntingarfull leit er nú hafin

 

Fullkomin örvænting hefur nú gripið um sig í hópi þeirra fáu stjórnarliða sem enn reyna að bera blak af sjávarútvegsfrumvörpum ríkisstjórnarinnar. Eftir ferlega útreið frumvarpanna í hópi hagsmunaaðila lágu sliturnar einar eftir. Þá birtist úttekt hagfræðinganna sex, sem sjávarútvegs og landbúnaðarráðherra réði til þess að fara yfir efni frumvarpsins mikla um sjávarútveginn. Niðurstaða þeirra var skýr. Frumvarpið fékk einkunina 0,0; ekki einu sinni 1 fyrir viðleitni.

Þá hófst æðisgengin leit. Allar björgunarsveitir ræstar út. Og formaður og varaformaður sjávarútvegs -og landbúnaðarnefndar Alþingis, Lilja Rafney Magnúsdóttir og Ólína Þorvarðardóttir, lögðu til að enn ein úttektin yrði gerð. Þess ber að geta að þær eru í  hinum fámenna og ört smækkandi hópi sem enn skýtur skildi fyrir frumvarpið og stefnu ríkisstjórnarinnar í sjávarútvegsmálum.

Reikninginn  fyrir þessari úttekt vilja þær senda sjávarútvegs og landbúnaðarráðuneytinu !

Þetta á að vera viðurhlutamikil úttekt. Markmiðið er að grafast fyrir um allt það sem hið framseljanlega kvótakerfi hefði haft í för með sér, til góðs eða ills. Sem sagt að taka út kvótakerfið sem þau Jóhanna Sigurðardóttir og Steingrímur J. Sigfússon leiddu m.a í lög og 20 ára sögu þess. Og til verksins áttu menn að fá tvo mánuði og inni í því sjálfir sumarleyfismánuðirnir!!

Þó við sjálfstæðismenn í nefndinni kysum að leggjast ekki gegn þessari athugun, gerðum við ýmsar athugasemdir. Við bentum til dæmis á, að ef talin væri þörf á slíkri athugun, hefði át að framkvæma hana  áður en ríkisstjórnin setti sjávarútvegsstefnu sína í frumvarpsform. Það var þó auðvitað ekki gert, né nokkuð annað skoðað áður en sú stefnumótun fór fram.

Þetta verklag helgaðist af ótta manna við að  vönduð vinnubrögð kynnu að brjóta niður sjávarútvegskreddurnar sem hafa vaðið uppi í stjórnarliðinu.

En tímasetningin á ákvörðuninni um nýju úttektina var ekki mjög heppileg. Lýsti satt að segja alveg dæmalausri seinheppni. Sama dag og ákveðið var að ráðast í úttektina, undirbúningslaust, án samráðs við nefndarmenn og  eftir kortérsspjall á fundinum, kynnti OECD sína niðurstöðu um sjávarútvegsmál á Íslandi. Þar var sérstaklega varað við því að ráðast í grundvallarbreytingar á fiskveiðistjórnarkerfinu. – Enn eitt kjaftshöggið á sjávarútvegsstefnu ríkisstjórnarinnar.

Eftir því sem úttektunum fjölgar, þeim mun hraklegri verður staða sjávarútvegsstefnu ríkisstjórnarinnar. Fylgismönnum hennar fækkar og að lokum munu þeir einir standa eftir sem telja sig hafa pólitíska hagsmuni af því að hanga á dellumakaríinu, eins og hundar á roði.

 

 

 

Í nafni kreddu þar sem allir tapa

 

Ábyrgðarmenn hinna óvinsælu sjávarútvegsfrumvarpa ríkisstjórnarinnar hafa nú í dag samræmt varnir sínar, eftir að þau fengu falleinkunn hjá sérfræðingahópnum sem sjávarútvegs og landbúnaðarráðherra skipaði til þess að meta áhrif þeirra. Þetta má sjá í svörum Lilju Rafneyjar Magnúsdóttur formanns sjávarútvegs og landbúnaðarnefndar Alþingis og Svandísar Svavarsdóttur umhverfisráðherra.

Í viðbrögðum þeirra vottar ekki fyrir tilraun til þess að véfengja niðurstöður sérfræðingahópsins. Þess í stað er einfaldlega sagt að auðlindanýting  snúist um fleira en krónur og aura.

Þetta er athyglisvert sjónarmið. En hvað felur það í sér? Hér er greinilega verið að kynna þann boðskap að sjávarútvegurinn eigi ekki að lúta sömu lögmálum og aðrar atvinnugreinar. Reka eigi sjávarútveginn á grundvelli félagslegra sjónarmiða.

Þetta er kunnuglegt stef. Þeir kyrja það til dæmis í ESB, þar sem sjávarútvegurinn er rekinn eftir þessum lögmálum og fær síðan  styrki upp á milljarða hundruð frá skattborgurunum.

Og síðan hitt. Með því að sjávarútvegurinn verði ekki rekinn á grundvelli hagræðingar og hagkvæmni, verður afkoman lakari. Á meðan aðrar atvinnugreinar hér á landi auka framleiðni sína og á meðan sjávarútvegur samkeppnislanda okkar nær vopnum sínum eða nýtur fjárstuðnings skattborgaranna, er sem sagt ætlunin að keyra okkar sjávarútveg inn á nýjar brautir, þar sem hann er dæmdur til þess að tapa í samkeppninni.

Hér á landi í samkeppni um fólk og fjármagn. Á samkeppnismörkuðunum í samkeppni um viðskiptavinina. Við festumst inni í vítahring láglaunaiðnaðar, sem er staðsettur á landsbyggðinni. Smám saman yfirgefur fólkið því sjávarútveginn. Ekki vegna þess að færra fólks reynist þörf. Heldur vegna þess að atvinnugreinin laðar ekki til sín starfsfólk.

Og síðan enn eitt. Í réttlætingu fyrir hærra auðlindagjaldi hafa stjórnarliðar ( einkum úr Samfylkingunni) sagt okkur að meginatriðið sé að sjávarútvegsfyrirtækin greiði hærra gjald til eiganda auðlindarinnar, ríkisins. Með þeirri stefnu sem nú er orðið viðurkennt að fylgt sé, verður afkoma sjávarútvegsins lakari. Og það  hefur sérfræðingahópurinn sýnt fram á. Það leiðir síðan til þess að afgjaldið til eiganda auðlindarinnar lækkar, enda er það afkomutengt.

Það er með öðrum orðum búið að skapa vítahring, þar sem allir tapa. Og það í nafni pólitískrar kreddu - hugmyndafræði sem engum er til góðs.

Hver axlar ábyrgð af þessu hneyksli og þessu klúðri?

 

Í ríkisstjórnum þar sem menn gerðu faglegar kröfur og kysu gagnsæ vinnubrögð væru hausar farnir að fjúka, eftir þá útreið sem sjávarútvegsstefna ríkisstjórnarinnar hefur fengið. Skýrsla hagfræðinganna sex, sem gerð var opinber á fimmtudag og fjallað hefur verið um, er slíkur áfellisdómur yfir stefnu ríkisstjórnarflokkanna í þessum grundvallarmálaflokki, að einhver hlýtur að vera farinn að huga að því að hirða pokann sinn.

Gáum að einu. Þetta er ekki í fyrsta sinn sem stefna ríkisstjórnarflokkanna í þessum málaflokkanna fær svona verkun. Í endurskoðunarnefndinni, sem kölluð hefur verið sáttanefnd, var leitað til Rannsóknarstofnunar Háskólans á Akureyri til þess að leggja mat á sjávarútvegsmálin og taka fyrningarleið ríkisstjórnarflokkanna sérstaklega út. Þar fékk fyrningarleiðin hrikalega útreið. Athugun Akureyringanna leiddi ofureinfaldlega í ljós að helmingur sjávarútvegsfyrirtækjanna færi á hausinn ef stjórnarstefnunni yrði hrint í framkvæmd.

Þess vegna varð niðurstaða endurskoðunarnefndarinnar sú að hafna fyrningarleiðinni. En þrátt fyrir það var föndrað við það að setja hana í lög, bakdyramegin og í vægari skömmtum. Um það snerust sjávarútvegsfrumvörp ríkisstjórnarinnar.

Og nú er búið að taka þá útgáfu til skoðunar af óvilhöllum sérfræðingum. Eftir stendur að stærra frumvarpið er í tætlum. Það uppfyllir enga kvarða. Hið minna frumvarp var strípað niður í meðförum Alþingis eins og allir vita.

Sannast sagna voru það ekki margir sem báru blak af frumvarpsóbermum ríkisstjórnarinnar. Og nú er brostinn flótti í liði þeirra fáu sem mærðu frumvörpin er þau voru lögð fram. Varaformaður sjávarútvegs og landbúnaðarnefndar Alþingis vill endurskoða stóra þætti frumvarpsins stóra. Þögn hefur fram undir þetta amk. umlukið aðra ábyrgðarmenn málsins. Sú þögn skal virt þeim til tekna. Menn kunna þó að skammast sín. Það er áægt byrjun.

Og athygli vekur að nú er ekki lengur talað um þessi sjávarútvegsmál sem ríkisstjórnarmál. Nú er talað um frumvörp Jóns Bjarnasonar. Það á greinilega að reyna að hengja hann fyrir að hafa lagt fram kolómöguleg frumvörp. En þá skulum við gá að einu. Þessi frumvörp eru að sönnu á stjórnskipunarlega ábyrgð Jóns Bjarnasonar. En alveg fram að því að síðati stafkrókur var í þeim skrifaður höfðu Jóhanna Sigurðardóttir forsætisráðherra og Steingrímur J. Sigfússon hönd í bagga. Og það höfðu líka fjórir eða fimm handvaldir þingmenn stjórnarflokkanna. Þetta fólk, - einkanlega ráðherrarnir, - bera því fulla ábyrgð á hneykslinu. Frumvörpunum, sem allir fyrirverða sig nú fyrir, en voru óvart afrakstur átta mánaða vinnu, samstarfs og hrossakaupa stjórnarflokkanna í þessum málaflokki.

Það er ljóst að þó ætlunin sé sýnilega í spuna ríkisstjórnarforystunnar, að láta Jón Bjarnason einan hanga í þessu klúðri, þá hlýtur ríkisstjórnarforystan ekki síður að hugsa sinn gang.