Beðið eftir dómstólunum

Nú eru þeir farnir að þræta ráðherrarnir og segjast víst hafa verið vel búnir undir dóm Hæstaréttar vegna gengistryggðu bílalánanna. Það er rétt að áður en dómurinn féll, þóttust þeir hafa ráð undir rifi hverju. Vita hvað til bragðs skyldi taka hvernig sem dómsniðurstaðan færi, eins og ég skrifaði hér á dögunum.

En síðan hefur málið allt einkennst af ráðleysi. Enda ekki við öðru að búast. Ráðalaus ríkisstjórn getur aldrei einkennst af nokkru öðru en ráðleysi og fumi.

Dómsniðurstaðan er fengin. Það er hins vegar ljóst að menn greinir á um ýmislegt, sem tengt er gengisbundnum lánum. Það má sjá af spurningum eins og þessum, sem hafa vaknað í kjölfarið:

Á þetta við önnur gengisbundin lán, til dæmis húsnæðislán? Voru lánsskilmálarnir öðruvísi í þeim tilvikum og ýmsum öðrum? Var í rauninni verið að lána fólki erlent fé, en ekki gengisbinda innlent lán? Hvaða vexti á að styðjast við? Og síðast en ekki síst, það sem ég vakti einnig máls á hér á þessari síðu. Hvað með þá sem í vandræðum eru, en hafa ekki tekið erlend lánd heldur innlend? Blasir ekki við að þeir heimta sitt, krefjast almennra aðgerða sér til handa líkt og verður fyrirsjáanleg afleiðing bílalánadómsins gagnvart þeim sem tóku gengisbundnu lánin?

Ríkisstjórnin kveðst ekki ætla að svara þessari spurningu. Við sjálfstæðismenn sögðum á okkar Landsfundi, að vildum sátt um gengislán og og verðtryggingu. Setja þyrfti í forgang þau dómsmál sem upp kynnu að koma í kjölfar hæstaréttardóma um gengisbundin lán og láta dómstóla ráða niðurstöðunni.

Nú er sem sagt runninn upp biðtími og tími margvíslegra málaferla. Það verða dómstólarnir sem munu svara spurningunum sem kallað er eftir svörum við.

Staðan bak Landsfundi

Spurt er nú bak Landsfundar, hvort ályktun okkar um Evrópumál hafi þrengt Sjálfstæðisflokkinn  og hvort með henni sé að vísa þeim á dyr sem hafi önnur sjónarmið? Svarið við báðum spurningum er nei. Flokkurinn hefur ekki þrengt stöðu sína né lokað á þá sem hafa önnur sjónarmið.

Ræða  Bjarna Benediktssonar og drög að stjórnmálaályktun sem ég kynnti á fyrsta degi Landsfundar, vísuðu í sömu átt. Leggja til hliðar aðildarumsóknina að ESB, sem Alþingi samþykkti illu heilli að fara í, gegn atkvæðum nær allra þingmanna Sjálfstæðisflokksins. Ályktunin sem var samþykkt í stjórnmálanefnd flokksins var samskonar, en með breyttu orðalagi. Sú ályktun var samþykkt á Landsfundinum, jafnframt viðbótarsetningu, sem fól í sér að horfið yrði frá aðildarumsókninni og var þar með árétting á því sem niðurstaða hafði orðið um í stjórnmálanefndinni.

Þetta þrengir ekki stöðu Sjálfstæðisflokksins. Enginn stjórnmálaflokkur nema Samfylkingin, vill skilyrðislausa aðild að ESB. Vinstri grænir keyptu aðild að ríkisstjórn með Samfylkingu því verði að éta ofan í sig hugsjónir sínar. Hentu sem sagt ESB andstöðunni út í hafsauga og bera nú jafna ábyrgð á því máli og samstarfsflokkurinn í ríkisstjórn. Þetta er núna að éta flokkinn innan frá, eins og allir sjá. Af ótta við að splundra ríkisstjórnarsamstarfinu skutu þeir málinu á frest á fundi sínum um helgina, en niðurstaðan er fyrirsjáanleg;  hún mun aðeins birtast síðar.

Nú er það Samfylkingin sem er komin í stöðu hins einangraða. Þeir eiga ekki samleið með nokkrum öðrum flokki í sambandi við ESB. Vilji þeir sitja í ríkisstjórn verða þeir að gera eins og VG. Éta ofan í sig ESB  stefnuna. Það mun hann gera, sá valdasækni flokkur Samfylkingin. Engum dettur annað í hug.

Að öðru leyti varðandi Sjálfstæðisflokkinn. Það hefur verið styrkur flokksins að virða margbreytilegar málefnaáherslur í einstökum málum. Flokkurinn hefur haft til þess burði og það hefur verið styrkur hans. Þannig verður það í þessu máli. Við vitum, viðurkennum og virðum, að það eru ólík sjónarmið innan flokksins, en það kemur ekki í veg fyrir að flokkurinn ályktar með afdráttarlausum hætti í slíkum málum. Sjávarútvegsmálin, þau veigamiklu grundvallarmál,  hafa oft verið dæmi um þetta. Menn skilja illa sögu og hlutverk Sjálfstæðisflokksins  ef þeir átta sig ekki á þessum þætti í sögu flokksins og starfi.

Skjaldborgin er hjá dómstólunum

Afskiptaleysi ríkisstjórnarinnar í kjölfar hæstaréttardómsins um gengisbundnu lánin kom á óvart. Það hafði nefnilega verið látið í veðri vaka að ríkisstjórnin væri vel undir búin, hver sem niðurstaða Hæstaréttar yrði. Það átti að sögn að vera til staðar plan b, c, d, e og eiginlega allt stafrófið.

Svo féll dómurinn. Ráðherrarnir þögðu í hálfan sólarhring en komu svo og sögðust ekkert ætla að hafast að.

Þessi viðbrögð eru alveg sjónarmið sem hægt er að hafa á skilning, þó þau séu á skjön við það sem fyrr var sagt. Þetta er það sem menn kalla í stjórnmálaum afskiptaleysisstefnu, eða Laizze faire;  oft líka kölluð nýfrjálshyggja nú til dags. Það verður þá ekki á þá stefnu logið. Hún lifir ennþá góðu lífi; hjá ríkisstjórninni okkar -  amk stundum.

Þá er að velta fyrir sér líklegri niðurstöðu þessarar stefnu ríkisstjórnarinnar. Hún verður augljóslega svona: Fjármálafyrirtækin kveða upp úr hvaða vaxtastig þau muni nota. Um það verður ábyggilega ágreiningur. Það má sjá af umræðunni að blasir við.  Sá ágreiningur fer fyrir dómstólana, héraðsdómstóla  og Hæstarétt. Óvissan ríkir áfram.

Það er skoðun stjórnvalda að úr þessu álitaefni verði bara skorið fyrir dómstólum. Það má til dæmis lesa út úr skrifum félagsmálaráðherra í dag.

Stefnan er mörkuð. Hin eftirlýsta og marghædda Skjaldborg um heimilin er fundin. Menn geta haft upp á henni hjá dómstólunum!

 

Hvað með fólkið með verðtrygginguna?

Dómum Hæstaréttar um bílalánin sem voru gengisbundin, hefur verið fagnað víðast hvar. Það er að vonum. Tugir þúsunda Íslendinga eru með slík lán og niðurstaða dómsins þýðir að þau muni lækka, greiðslubyrðin minnka og hagur fólks með slík lán batna. Spurningin er eingöngu hversu mikið. Um það eru menn ekki á eitt sáttir. En lækkun er það örugglega; lækkun sem um munar.

En er þá ekki allt í himna lagi? Hefur réttlætinu ekki verið fullnægt? Betri kjör, meiri ráðstöfunartekjur tugþúsundanna. Hljómar það ekki nógu vel?

Jú. Sannarlega hljómar það býsna vel. En mál eru sjaldnast svo einföld í mannheimum. Þegar menn bregða réttlætisljósinu á svona mál þá vandast þau.

Hið augljósasta verður auðvitað samanburðurinn við verðtryggðu lánin. Ýmsir – og það sennilega þeir gætnustu – tóku verðtryggð lán. Hvers eiga þeir að gjalda? Staða þeirra verður sýnilega miklu lakari en þeirra sem tóku gengisbundnu lánin. Þetta á klárlega við um bílalánin og væntanlega líka um önnur lán sem voru bundin sams konar skilmálum. Það gæti til dæmis átt við um íbúðalán; sum að minnsta kosti.

Og þegar þar kemur sögu þá verður réttlætisljósið ennþá skýrara.

Þess vegna er eitt alveg ljóst. Dómurinn núna greiðir úr vandræðum margra. En hann mun magna upp gríðarlega reiði, ef sá hluti almennings sem er að sligast undan verðtryggingunni, fær ekki ámóta leiðréttingu. Þá fyrst munum við sjá reiði almennings brjótast út. Það sem við höfum séð af slíku hingað til, verður hreinn barnaleikur í samanburðinum.

Alltaf leggst okkur eitthvað til

Alltaf leggst okkur andstæðingum ESB aðildar eitthvað til. Nú síðast hótun þýskra stjórnvalda í okkar garð. Fulltrúi þeirra gekk á fund sjávarútvegs og landbúnaðarráðherra með purkunarlaust hótunarbréf. Hótunin hljómaði svona í stuttri endursögn. Ef þið hættið ekki hvalveiðum, þá fáið þið ekki að ganga í Evrópusambandið !

Halda nú þessir herramenn og frúr, að svona nokkuð virki? Vita þýsk stjórnvöld ekki að það er hérumbil enginn áhugi á aðildarumsókninni á meðal þjóðarinnar? Og hafa þeir ekki séð að enginn er lengur brennandi í andanum gagnvart þessu ESB máli nema fáeinir félagar í Samfylkingunni.

Svona hótanir hljóma því sem hin fegursta tónlist í eyrum okkar Íslendinga. Þetta eru einfaldlega enn frekari rök gegn ESB aðild.

Ekki það að þetta komi nokkuð á óvart. Það hefur lengi legið fyrir að við yrðum að láta af sjávarúvegsstefnu okkar, gengjum við í ESB. Þar á meðal því sjálfsagða máli að nýta hvalastofnana með sjálfbærum og ábyrgum hætti. Við þekkjum hótanir meintra vina okkar gagnvart hvalveiðum okkar. Þeir láta fordóma ráða för sinni.

Spurningin er þá þessi. Ætla íslensk stjórnvöld að láta fordómafulla afstöðu erlendra ríkja og samtaka ráða innanríkismálum okkar? Ætla íslenskir hvalveiðiandstæðingar að slást í för með þeim og halda áfram að móast við gegn hvalveiðum, sem njóta almenns stuðnings Íslendinga.

Leyfi til að kíkja á gluggann

Frumvarpið um Stjórnarráðið er dæmi um hve ríkisstjórninni eru mislagðar hendur. Það er sjálfsagt mál að við endurskoðum lög um Stjórnarráðið, með það fyrir augum að auka skilvirkni, pólitíska ábyrgð og til þess að draga úr kostnaði. Það frumvarp sem nú hefur verið lagt á borð okkar þingmanna gerir það ekki. Það er bara enn einn afraksturinn sem við sjáum af hrossakaupum ríkisstjórnarinnar. Fingraförin af öllu því mixi eru löðrandi út í gegn um frumvarpið.

Um leið og talað er um að sameina ráðuneyti sjávarútvegs og landbúnaðar og iðnaðarráðuneyti, er tekin um það ákvörðun að kippa einni burðarstoð sjávarútvegsins út úr þessu ráðuneyti. Stjórn auðlindanýtingarinnar á að færa inn í Umhverfisráðuneytið, með afleiðingum sem allir sjá hverjar verða.

En það er eins og það votti fyrir einhverju samviskubiti. Um leið á að setja á laggirnar samstarfsvettvang til þess að opna fyrir aðkomumöguleika sjávarútvegshluta stjórnsýslunnar, að ákvörðunum sem eru grundvallandi fyrir nýtingu sjávarútvegsauðlindarinnar. Með öðrum orðum. Þeir sem um sjávarútveginn véla í þjóðfélaginu fá að kíkja á gluggann hjá Umhverfisráðuneytinu til þess að fylgjast með. – Og ég er ekki að grínast.

Nú þegar í ljós er komið að ríkisstjórnin hefur ekki þingmeirihluta fyrir þessu máli sínu, er kallað eftir samstarfi; samstarfi á forsendum ríkisstjórnarinnar, til þess eina ferðina enn að efna til björgunarleiðangurs fyrir ríkisstjórnina, ekki málefnalegu samstarfi þar sem sem flestir eru kallaðir til í upphafi máls.

Stjórnarráðsfrumvarpið nýtur ekki stuðnings á Alþingi

Frumvarp forsætisráðherra um Stjórnarráðið, sem fjallað var um hér í gær, tekur á sig æ skrautlegri myndir. Nú liggur það fyrir að ekki er þinglegur meirihluti fyrir málinu. Upplýst hefur verið að þrír þingmenn Vinstri grænna hafi lýst sig andsnúna málinu, ekki er ólíklegt að það eigi einnig við um þann þingmann líka sem var fjarverandi afgreiðslu málsins og einn þingmaður sat hjá. Þá er það orðið ljóst. Fjórir til fimm þingmenn flokksins styðja ekki málið. Ef aðrir þingmenn stjórnarliðsins eru málinu fylgjandi nýtur það stuðnings 29 þingmanna sem vitað er á Alþingi. Það verður með öðrum orðum ekki samþykkt.

Í ríkisstjórninni nýtur málið heldur ekki órofa stuðnings. Sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra ætlar að greiða atkvæði gegn stjórnarfrumvarpi; máli sem ríkisstjórnin stendur að eðli máls samkvæmt. Samt er það flutt sem stjórnarfrumvarp. Þetta er orðin ótrúleg vitleysa. Ekki þó dæmalaus. Þessi ríkissstjórn hefur áður hegðað sér svona; í sjálfu ESB málinu, þegar nákvæmlega sama staða var uppi.

Það er hreint uppnefni að kalla mál stjórnarfrumvarp sem ekki nýtur stuðnings allrar ríkisstjórnarinnar. Og það alveg sérstaklega þegar um er að ræða stórmál eins og uppstokkun á Stjórnarráðinu er. Til viðbótar er það hreinn sýndarleikur að fara af stað með mál eins og þetta, sem ekki nýtur stuðnings þeirra sem í ríkisstjórninni sitja eða bera ábyrgð á henni ábyrgð.

Málið er komið í ógöngur. Það verður ekki samþykkt á Alþingi. Það vita forsvarsmenn málsins. Þá er farið að reyna að væla út stuðning við málið úr öðrum áttum og tala um samstarf og sættir. Heyr á endemi!

Hér tala þeir um sættir sem leggja fram mál í fullkominni ósátt við þá sem málið varða mest, eins og á við varðandi það að leggja niður sjávarútvegs og landbúnaðarráðuneytið. Svo er biðlað til stjórnarandstöðunnar um að fara í einhvers konar pólitíska rústabjörgu. Og það á máli sem  ríkisstjórnin og hennar nótar eru búnir að klúðra svo gjörsamlega og vinna algjörlega án nokkurs samráðs við einn né neinn; allra síst stjórnarandstöðuna.

Nú hljótum við að segja bara eins og krakkarnir: Áttu annan !

Pólitískar hýðingar við Austurvöll

Austurvöllur var fyrrum hirtingarpláss eins og það var kallað. Þar voru menn hýddir. Það lagðist af fyrir rúmum 180 árum; síðasta hýðingin fór fram 1829.

En í þinghúsinu við Austurvöll fór fram annars konar hirting í gærkveldi. Jóhanna Sigurðardóttir forsætisráðherra lagði fram frumvarp sitt um breytingar á Stjórnarráðinu. Þetta gerir hún þrátt fyrir að flokkssamþykktir Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs kveði á um annað. Með þessu hefur hún að engu vilja vilja amk. eins ráðherra í ríkisstjórninni, Jóns Bjarnasonar sjávarútvegs og landbúnaðarráðherra.

Í ríkisstjórnum sem menn tækju alvarlega, væri svona framferði vitaskuld undanfari þess að viðkomandi ráðherra yfirgæfi ríkisstjórnina. En það verður ekki í þessu tilviki. Enda tekur enginn núverandi ríkisstjórn alvarlega. Ekki frekar en þegar ESB tillaga ríkisstjórnarinnar og stjórnvarflokkanna var samþykkt í blóra við vilja sama ráðherra.

Eitt má Jóhanna Sigurðardóttir eiga. Hún kann að hirta ráðherrana sína og niðurlægja þegar svo ber undir. Þetta er ekki í fyrsta sinn. Frumvarpið er búið að velkjast lengi í stjórnarflokkunum. Nú kemur það allt í einu fram. Það gerist þremur sólarhringum eftir að sjávarútvegs og landbúnaðarráðherra flutti sjómannadagsræðuna sína og sagði:

„Þau áform að leggja niður sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneytið við núverandi aðstæður eru ekki hyggileg og reyndar fráleit. Tek ég þar með eindregið undir áskoranir og varnaðarorð hagsmunasamtaka í sjávarútvegi og landbúnaði.“

Til þess að undirstrika að ekkert mark sé á Jóni Bjarnasyni tekið í Samfylkingunni og ríkisstjórninni, leggur Jóhanna Sigurðardóttir forsætisráðherra og formaður Samfylkingarinnar fram frumvarp sitt. Hirtingin er algjör á samstarfsflokknum. Þetta er pólitísk hýðing; og það ofan á allt annað sem á undan er gengið.

VG styður hlutafélagavæðingu vegakerfisins

Þingmenn Vinstri grænna verða stöðugt kokvíðari, eftir því sem líður á stjórnarsamstarfið með Samfylkingunni. Nú bættist enn eitt stjórnarmál við í gær, sem að óbreyttu hefði átt að kalla fram gríðarlega andspyrnu Vinstri grænna. Hlutafélagavæðing vegakerfisins. En ráðherrar og þingmenn Vinstri grænna styðja það mál. Kristján L. Möller samgönguráðherra upplýsti það í gærkvöldi þegar ég spurði hann að þessu er hann mælti fyrir málinu.

Þingmálið er í sjálfu sér ágætt, finnst okkur hægri mönnunum. Það felur í sér heimild til samgönguráðherra til að stofna hlutafélag sem hefur það að markmiði að standa að lagningu tiltekinna vega ásamt nauðsynlegum undirbúningi. Heimildir félagsins til að standa fyrir vegagerð eru mjög víðtækar. Í 5. grein frumvarpsins segir: "Ráðherra er heimilt að gera samninga við félagið um uppbyggingu, rekstur og viðhald vega í samræmi við markmið stjórnvalda og stefnumótun í samgöngumálum á hverjum tíma."

Þetta er sem sagt stefna VG varðandi uppbyggingu innviða samfélagsins. Það er komið á könnu hlutafélags. - Já, öðruvísi mér áður brá.

Ég sé fyrir mér reiðilestursræður Ögmundar Jónassonar og Steingríms J. Sigfússonar hér fyrr meir sem þeir hefðu flutt af sams konar tilefni. En ekki lengur. Nú standa þeir að málinu og styðja það skilmálalaust. Þó ekki með ræðuflutningi í gærkvöldi. Þar komu þeir hvergi við sögu. Minntu bara á sig með fjarverunni.

 

Lýðræðisvandi Besta flokksins

Það fer um almenning hjálfgerður kjánahrollur að fylgjast með Degi B. Eggertssyni og Samfylkingunni í Reykjavík í tjóðurbandi Besta flokksins. Þetta er jú sannarlega aðhlátursefni, en samt svo brjóstumkennanlegt að menn finna til samviskubits þegar hláturtaugarnar láta á sér kræla. Það er þó hægt að hugga sig við að í Samfylkingunni virðast þeir ekki fatta þetta og láta sér vel líka. Varaformaður Samfylkingarinnar Dagur B. Eggertsson, var eins og lítill drengur með jólapakkann sinn þegar hann tók á móti gjöf frá Jóni Gnarr; amerískri sjónvarpsmyndaseríu.

Besti flokkurinn er hins vegar í allt annars konar vanda. Flokkurinn sótti lýðræðislegt umboð sitt til um þriðjungs kjósenda í Reykjavík. En gagnstætt öðrum flokkum var það lýðræðisumboð ekki byggt á stefnumörkun í einstökum málaflokkum. Flokkurinn sótti með öðrum orðum ekki lýðræðislegt umboð til tiltekinna aðgerða eða stefnumótunar.

Kjósendur ljáðu flokknum ekki vald til þess að framkvæma tiltekin verk í skólamálum, gatnagerð, leikskólamálum, málum flugvallarins, skipulagsmálum, eða annarra slíkra hluta. Eftiráaðgerðir eins og opnun heimasíðu þar sem fólk getur sagt álit sitt, er auðvitað ákveðin redding, en það breytir ekki hinu. Í kosningum sækjast menn eftir lýðræðislegu umboði, til tiltekinna verka.

Erindi Besta flokksins var að sýna fram á að slík fyrirheit sé lítt að marka. Menn efni þau ekki eftir kosningar. Það má segja að flokkurinn hafi náð því að sýna fram á að þetta sé upplifun umtalsverðs hluta kjósenda. En eftir stendur lýðræðisvandi flokksins, sem menn geta ekki leyst eftir á. Kosningarnar eru afstaðnar. Samtöl á heimasíðum koma ekki í staðinn fyrir þær.