Mikil mistök í uppsiglingu

 

Það eru mikil mistök að útiloka hagkvæmasta og besta kostinn við vegagerð í Gufudalssveitinni frá því að fara í umhverfismat. Í það stefnir þó, samkvæmt svari innanríkisráðherra við fyrirspurn minni á Alþingi mánudaginn 5. nóvember sl. Þar spurði ég ráðherrann eftirfarandi spurningar: „Hvers vegna er svokölluð B-leið (leið B1) ekki með í tillögu að matsáætlun vegna fyrirhugaðra framkvæmda á Vestfjarðavegi (60) milli Bjarkalundar og Melaness í Reykhólahreppi?“

Þannig kemst ég að orði í grein sem ég hef skrifað á vefritin http://www.reykholar.is/ og http://www.bb.is/ Í raun eru þrír kostir til staðar varðandi vegagerð á þessum slóðum. Þeir eru:

Frá framkvæmdasvæði á Vestfjarðavegi 60

Í fyrsta lagi að farið sé með veginn yfir Þorskafjörð, út fjörðinn að vestanverðu, um hinn umdeilda Teigskóg, að Hallsteinsnesi, með þverun um Gufufjörð og Djúpafjörð að Melanesi. Þessa vegagerð heimilaði þáverandi umhverfisráðherra í ársbyrjun 2007 með verulegum breytingum miðað við upphaflegar áætlanir, þar sem tekið var meira tillit til umhverfissjónarmiða. Þessi leið er nú kölluð B1 leiðin. Þessari leið hafnaði hins vegar Hæstiréttur. Ekki vegna þess að ætlað væri að hún hefði slæmar umhverfislegar afleiðingar, heldur vegna þess að vikið var að umferðaröryggi í úrskurði ráðherrans og það ætti ekki að gera í umhverfismati.

Í annan stað er sá möguleiki fyrir hendi að fara með veginn yfir Þorskafjörð, með jarðgöngum undir Hjallaháls og með nýjum vegi yfir Ódrjúgsháls, samfara verulegum skeringum í fjallshlíðinni upp á hálsinn. Þessi leið er kölluð í bókum Vegagerðarinnar D1

Í þriðja lagi að fara með veginn út Þorskafjörð að austanverðu að Laugalandi og þvera fjörðinn, taka land á Hallsteinsnesi og þvera síðan Gufufjörð og Djúpafjörð að Melanesi. Þessi leið er nefnd I leiðin.

Allar þessar leiðir hafa umhverfisáhrif skv. drögum að umhverfismati sem Vegagerðin hefur lagt fram. B1 leiðin er hins vegar hagkvæmust, sú eina sem rúmast innan ramma nýsamþykktrar samgönguáætlunar til ársins 2022 og er ennfremur besti kosturinn út frá vegtæknilegu sjónarmiði.

Leiðin sem kölluð er D1 og gerir ráð fyrir jarðgöngum undir Hjallaháls kostar 9,1 milljarð króna.

Leiðin sem kölluð er I og fer um Þorskafjörðin austanverðan, kostar 9,7 milljarð króna

Leiðin sem kölluð er B1 og liggur um Þorskafjörðin vestan verðan, kostar hins vegar 6,7 milljarða króna.

Mismunur á kostnaðinum er því greinilega mjög verulegur. Þremur milljörðum munar á kostnaði á dýrasta og ódýrasta kostinum og 2,4 milljörðum munar á ódýrasta og næst ódýrasta kostinum.

Frá framkvæmdum á Vestfjarðavegi 60. Taka þarf afstöðu til nýs vegstæðis á Vestfjarðavegi 60, þegar framkvæmdum lýkur á þeim áfanga sem nú er í gangi.

Í samgönguáætlun til ársins 2022 er gert ráð fyrir 8,3 milljörðum til vegagerðar á þessari leið. Verði ekki farin B1 leiðin er ljóst að framkvæmdum muni ekki ljúka fyrr en í fyrsta lagi árið 2024 eða 2025.

Samandregin eru aðalatriðin þessi:

1.      B1 leiðin hefur ekki farið áður í umhverfismat.

2.      B1 leiðin er hagkvæmust.

3.      B1 leiðin er sú eina sem rúmast innan fjárhagsramma núgildandi langtímaáætlunar í samgöngumálum.

4.      B1 leiðin er besta leiðin skoðuð út frá vegtæknilegu sjónarmiði

5.      B1 leiðin er sú leið sem heimamenn kjósa helst

 

 

Ómálefnalegt kjaftbrúk gegn málefnalegri umræðu

 

Það sætir undrun og veldur vonbrigðum hversu stjórnlagaráðsfulltrúar og ýmsir þingmenn taka því illa þegar tillögur Stjórnlagaráðs að nýrri stjórnarskrár eru gagnrýndar með málefnalegum hætti. Fyrir fram hefði mátt ætla að slíkri gagnrýni yrði svarað málefnalega og því fagnað að efnislegar umræður ættu sér stað um þetta mikilvæga mál. En því er ekki að heilsa. Þegar slík gagnrýni kemur fram er henni svarað með þjósti, kjaftbrúki, uppnefnum og heift. Þetta kann ekki góðri lukku að stýra og getur ekki verið viðunandi þegar svo mikið mál er í húfi.

Þetta er líka undrunarefni vegna þess að úr ranni stjórnlagaráðsins hefur heyrst hvatning um bættan umræðustíl, málefnalegri skoðanaskipti og efnislega umfjöllun. Þess vegna er það makalaust að svör við efnislegum aðfinnslum, skuli einkennast af slíkri málefnalegri fátækt sem raun ber vitni um.

Þóroddur Bjarnason prófessor við Háskólann á Akureyri gagnrýndi tillögur um fyrirkomulag þingkosninga eins og þær birtust frá stjórnalagaráðinu. Þetta var málefnaleg gagnrýni og sýndi í raun fram á að tillögur stjórnlagaráðs leiddu til mikils ójafnvægis í garð íbúa landsbyggðarinnar. En hvernig var þessu svarað?

Með heitingum og heift. Hvergi bólaði á málefnalegum sjónarmiðum.

Í síðustu viku var efnt til málþings um tillögur stjórnlagaráðsins í Háskóla Íslands. Sérfræðingar kvöddu sér hljóðs, gagnrýndu ýmislegt í tillögum stjórnlagaráðs með málefnalegum hætti. Og hver voru þá svörin?

Uppnefni, stóryrði og gaspur um að gagnrýnin væri alltof seint fram komin, eins og heyra mátti í málflutningi Gísla Tryggvasonar stjórnarlagaráðsmanns.

Þetta er auðvitað ekki boðlegur málflutningur.

Tillögur stjórnlagaráðsins hafa komið fram. Þær hafa að sönnu velkst um í þingnefnd Alþingis, af því að stjórnarmeirihlutinn veit ekki sitt rjúkandi ráð. Lítil sem engin efnisumræða hefur farið fram. Ekki vegna þess að eftir því væri ekki kallað. Heldur vegna þess að ríkisstjórnarmeirihlutinn vissi ekki í hvorn fótinn hann átti að stíga. Þar á bæ voru menn uppteknir við að föndra við spurningar til þess að leggja fyrir þjóðina og klúðruðu því máli trekk í trekk.

Þegar spurningarnar komu fram voru þær í slíku skötulíki að þær gáfu alltof takmarkaða leiðsögn um framhaldið. Spurt var um sumt, en alls ekki annað. Ekki var spurt um mikilvæga þætti tillagna stjórnlagaráðsins og spurningarnar þannig orðaðar að þær voru galopnar fyrir mismunandi túlkun, eins og við höfum séð.

Þess hefði mátt vænta að áhugamenn um breytta stjórnarskrá hefðu því fagnað almennri, opinni og málefnalegri umræðu, þegar hún fór þá loks af stað fyrir alvöru. Því var hins vegar ekki að heilsa.

Viðbrögðin við málefnalegum ábendingum og gagnrýni, leiddu okkur því lítt áfram við hið mikilvæga verkefni, sem við okkur blasir. Það er hryggilegt að svona sé málum komið, þegar við fjöllum um sjálfa stjórnarskrána.  

Það treystir enginn svardögum þeirra

 

Við allar venjulegar aðstæður ætti afdráttarlaus yfirlýsing ráðherra, svo ekki sé nú talað um ráðherra sem er formaður annars stjórnarflokksins, að jafngilda loforði sem menn gætu treyst. Þegar Steingrímur J. Sigfússon atvinnuvega og nýsköpunarráðherra og formaður VG lýsir því yfir að ekki komi til greina að heimila innflutning á lifandi dýrum til landsins, ættu menn því ekki að þurfa að velkjast í neinum vafa.

Við munum  öll heitstrengingar Steingríms J og félaga fyrir kosningar. - Aldrei inn í ESB, sögðu þeir í apríl 2009, en samþykktu svo aðildarumsókn í júní.

En því er ekki að heilsa. Menn treysta ekki yfirlýsingum ráðherrans, né annarra forsvarsmanna ríkisstjórnarinnar. Sporin hræða. Dæmin um að ekkert hafi verið að marka orð ráðherra ríkisstjórnarinnar eru orðin svo mörg, að enginn lætur sér til hugar koma að treysta á svardaga þeirra; jafnvel þó settir séu fram með afdráttarlausum hætti.

Og við munum líka öll heitstrengingar Steingríms J og félaga fyrir kosningar. - Aldrei inn í ESB, sögðu þeir í apríl 2009, en samþykktu svo aðildarumsókn í júní. Frá þeim tíma hefur engan bilbug verið að finna á VG. Í þessu máli hefur slefan á milli þeirra og Samfylkingarinnar aldrei slitnað. Hvernig dettur þá nokkrum manni í hug að einhver treysti svardögum þeirra nú? Þau fyrirheit verða örugglega orðin gleymd og grafin áður en jólin verða hringd inn.

Nú erum við þar stödd í aðlögunarferlinu að Evrópusambandinu, að taka þarf afstöðu til svo nefnds 12. kafla, sem meðal annars fjallar um spurninguna um hvort flytja megi inn lifandi dýr. Hingað til hefur það verið ágreiningslaust að mestu, að slíkt munum við ekki heimila. Við þekkjum það af fyrri reynslu að innflutningur lifandi dýra getur haft stór háskalega smithættu í för með sér fyrir okkar búfjárstofna. Þeir hafa lifað hér um aldir í einangrun og eru mjög næmir fyrir hvers konar smiti. Það er líka álit sérfræðinga á þessu sviði sem hafa tjáð um málið í gegn um tíðina og nú nýverið alveg sérstaklega.

Mikilli undrun sætir ef ekki næst samkomulag um að setja á blað sem gallharða samningsafstöðu okkar að ekki komi til greina að heimila innflutning á lifandi dýrum

Þess vegna er það sjálfgefið að afstaða okkar Íslendinga verði óbreytt. Það komi ekki til greina að heimila innflutning á lifandi dýrum.

Evrópusambandið krefst þess á hinn bóginn að allar slíkar hindranir séu afnumdar á milli aðildarríkja. Það er einn meginþátturinn í evrópusamstarfinu og það vissu allir frá upphafi; eða áttu minnsta kosti að vita.

Þess vegna dugir einfaldlega ekkert minna en að segja afstöðu okkar skýrt og skorinort - og hún er þessi: Innflutningur á lifandi dýrum hingað til lands er óhugsandi, kemur ekki til greina og er ekki umsemjanlegur.

Það sætir því mikilli undrun ef ekki næst samkomulag um að setja slíkan texta á blað fyrir samningamenn okkar til þess að steðja með til Brussel.

Hér dugir nefnilega ekki nein tæpitunga,ekki frekar en þegar við förum að setjast niður við að setja á blað samningsmarkmið okkar í landbúnaðarmálum og sjávarútvegsmálum. Eða telja menn að nýting sjávarauðlindarinnar sé umsemjanleg, eða ýmsir stórir þættir í landbúnaðarmálunum? Auðvitað ekki.

Þess vegna ríður nú á að skapa strax fordæmið, sem fylgt verður þegar að öðrum stórum og viðkvæmum samningsköflum kemur.

 

 

Menn flutu sofandi að feigðarósi

 

 

Með skammtímaráðstöfunum er búið að koma í veg fyrir stöðvun innanlandsflugs til fimm staða á landinu að sinni. En þetta er bara skammtímaráðstöfun. Vandinn er í rauninni óleystur og verður ekki lestur nema með frekari aðgerðum, stefnubreytingu stjórnvalda og varanlegri aðgerðum sem tryggir innanlandsflugið.

Innanlandsflugið er skattpínt, þó um sé að ræða almenningssamgöngur

Tilkynning Flugfélagsins Ernis í fyrrakvöld um að allt stefndi í að flug legðist niður til Bíldudals, á Gjögur, Húsavík, Hornafjörð og Vestmannaeyjar jafnvel nú um mánaðarmótin, kom auðvitað eins og þruma úr heiðskíru lofti, en var þó þrátt fyrir allt alls ekki óvænt. Það er búið að vara lengi við hinni háskalegu þróun sem er að verða í innanlandsfluginu. Það gerði ég til dæmis tvisvar með því að taka þessi mál upp í sérstakri umræðu á Alþingi.

Ítrekað rætt og sérstakar umræður

Strax 31. janúar 2011 tók ég þessi mál upp, sem HÉR má sjá. Og aftur vakti ég máls á þessu í sérstakri umræðu  rúmu ári síðar eða 15.febrúar á þessu ári, sem HÉR má sjá. Í bæði skiptin varaði ég mjög við þeirri þróun sem við blasti. Því miður kusu menn að fljóta sofandi að feigðarósi og brugðust ekki við þeim váboðum sem hvarvetna voru á lofti í þessum málaflokki.

Skylt er þó þess að geta þess að innanríkisráðherra, ráðherra samgöngumála, Ögmundur Jónasson lýsti skilningi á stöðunni og hefur lagt sig fram í þeirri stöðu sem upp kom á síðustu sólarhringum. En ljóst er að hann hefur ekki notið stuðnings stjórnarliða sem dygði til þess að bregðast við vandanum.

Afleiðingarnar sjáum við núna. En afleiðingarnar birtast líka í því að dregið hefur úr flugstarfsemi á ýmsa þá staði sem notið hafa ríkisstuðnings. Flug til Sauðárkróks hefur verið lagt niður, dregið hefur verið úr flugi á Gjögur yfir sumartímann og því sinnt með minni vélum. Þar er ekki við flugrekstraraðilann að sakast. Það er ljóst að fyrir þessu eru pólitískar ástæður; ákvarðanir um að láta sem ekkert sé, þó veruleikinn sýni allt annað.

Við vitum líka að fargjöld hafa stórum hækkað og því hefur orðið örðugara fyrir fólk að nýta sér innanlandsflugið. Rekstrarskilyrði innanlandsflugsins almennt hafa stórum versnað.  Það hefur sem sagt stöðugt sorfið að þessum gríðarlega mikilvæga samgöngumáta sem innanlandsflugið er. Þetta er grafalvarlegt mál.

Innanlandsflugið er skattpínt

Má í því sambandi benda á, sem ég hef marg oft gert, að innanlandsflugið er í raun almenningssamgöngur, en lýtur hins vegar sívaxandi skattheimtu, sem ekkert er lát á. Sjá einnig HÉR.  Skattar og gjöld, á borð við kolefnisskatt, lendingargjöld, farþegaskatta, leiðarflugsgjöld hafa hækkað um allt að hálfum milljarði á örstuttum tíma. Þessar hækkanir nema einar og sér sjálfsagt um 10% af heildartekjum innanlandsflugsins. Og enn er boðað að álögur muni hækka á næsta ári.

Flugfélagið Ernir flýgur m.a á marga minni staði. Enn er óleystur vandinn, sem hefur birst okkur síðustu sólarhringana

Til viðbótar við þetta koma síðan aðrar kostnaðarhækkanir. Eldsneytisverð veður upp, margs konar aðföng hafa hækkað og margir kostnaðarliðir eru jafnframt í erlendum myntum, og byrðunum af þeim verður ekki varpað út í verðlagið nema að hluta. Afganginn bera rekstraraðilarnir.

Við þessar aðstæður er það vitaskuld óðs manns æði að auka byrðar á innanlandsflugið eins og gert hefur verið og að er stefnt í frekari mæli. Og því miður þá er ekki búið að leysa vandann þó tímabundin grið hafi verið gefin. Það nægir ekki að stjórnvöld gefi út yfirlýsingar um að flug verði tryggt. Stjórnvöld verða að breyta um kúrs gagnvart innanlandsfluginu, sem er lífæð margra byggða. Það verður sem sagt að finna varanlega lausn á þessu grafalvarlega máli; skammtímareddingar geta veitt okkur tíma til slíkra ákvarðana, en þær leysa ekki vandann.

Stórkostleg saga af verðmætasköpun

 

Sjávarútvegur okkar skarar fram úr, hvort sem er í samanburði við aðrar innlendar atvinnugreinar eða í alþjóðlegum samanburði við sjávarútveg annarra landa.

 Sjávarútvegur okkar skarar fram úr. Þetta er niðurstaða skýrslu hins heimsþekkta fyrirtækis McKinsey, sem kynnt var í dag.

En óhamingju okkar verður allt að vopni. Nú eru uppi hér á dögum stjórnvöld, sem vinna að því leynt og ljóst að skemma þennan árangur. Eyðileggja það einstaka tækifæri sem sjávarútvegurinn færir okkur sem þjóð, með vanhugsuðum áformum sem hafa birst í frumvörpum þeirra um sjávarútvegsmál.

Þeir McKinsey -  menn sýna fram á að sjávarútvegurinn hafi verið hornsteinn útflutnings okkar og í raun þeirra góðu lífskjara sem hér hafa verið, ásamt annarri auðlindanýtingu í landinu. Þessar atvinnugreinar standi undir 70-80% útflutningsins, skapi mjög verðmæt störf og leiði af sér gríðarleg fjárfestingartækifæri.

Hvað sjávarútveginn varðar sérstaklega er bent á að hann sé sem fyrr hryggjarstykkið í hagkerfi okkar og segja jafnframt: „Ekkert sjálfstætt ríki skapar jafn mikil hlutfallsleg verðmæti út úr fiskveiðum sem Ísland“.

Þeir vekja athygli á að mikilvægi greinarinnar hafi leitt til þess að við höfum búið þróað sjálfbært fyrirkomulag sem komi í veg fyrir ofveiði og stuðli að hagkvæmni. Einn kaflann í umfjöllun sinni, nefna þeir: Fiskiðnaðurinn er hin stórkostlega saga af framleiðni (verðmætasköpun).

 Síðan rekja þeir í all nokkru máli stöðu greinarinnar. Benda á það virðisskapandi fyrirkomulag, sem hafi þróast með samþættingu veiða, vinnslu og markaðsstarfs og sýna fram á að framleiðni ( verðmætasköpunin) í íslenskum sjávarútvegi sé mun betri en hjá frændum vorum Norðmönnum, hinni miklu sjávarútvegsþjóð og keppinaut okkar á erlendum mörkuðum.

 Þessi lýsing alþjóðlegrar úttektar er sláandi og ætti auðvitað að verða lánlausum stjórnvöldum okkar einhver lexía. En líklega er það borin von

Ógæfa  okkar ríður nefnilega ekki við einteyming. Stjórnvöld vinna nú að því leynt og ljóst að veikja einmitt sjávarútveginn; atvinnugreinina sem er hryggjarstykkið í efnahagslífi okkar. Atvinnugreinina sem skarar fram úr. Atvinnugreinina sem sýnir betri árangur en jafnvel þeir sem best standa sig í heiminum á þessu sviði. Og atvinnugreinina sem skapar góð störf, hlutfallslega góð laun og góða arðsemi af fjárfestingum sínum, rétt eins og McKinsey skýrslan sýnir fram á.

Það er eins og þessu fólki sé ekki sjálfrátt.

Að ráðast á þá atvinnugrein sem stendur sig best, jafnt í innlendum samanburði sem og í alþjóðlegum samanburði er vitaskuld alveg gjörsamlega óskiljanlegt. Þessi áform stjórnast bersýnilega af annarlegum hvötum, rekin áfram af makalausri heift og fullkomnu skilningsleysi á hagsmunum þjóðarinnar. Og fórnarlambið í þessari herferð er ekki bara sjávarútvegurinn, heldur fyrst og síðast almenningur í landinu, sem fær í hausinn lakari lífskjör. Allt í boði Jóhönnu og Steingríms.

 

Sligandi húshitunarkostnaður er þjóðfélagsmein

 

Neikvæð byggðaþróun er eitt alvarlegasta þjóðfélgasmein okkar Íslendinga. Eins og Þóroddur Bjarnason prófessor við  Háskólann á Akureyri og stjórnarformaður Byggðastofnunar hefur bent á er byggðaþróunin á Íslandi alls ekki einföld. Á höfuðborgarsvæðinu hefur orðið gríðarleg fólksfjölgun, sums staðar á landsbyggðinni hefur fólki líka fjölgað. En á tilteknum svæðum hefur fólki fækkað.

Frá Ólafsvík. 10% þjóðarinnar búa við sligandi húshitunarkostnað. Okkur ætti ekki að vera skotaskuld úr að bæta þar úr

 

Það er því augljóst að byggðastefna okkar verður meðal annars að beinast með sérstökum hætti að þeim svæðum, þar sem fólki hefur beinlínis fækkað. Það þarf að taka málin öðrum tökum þar sem þannig háttar til.

Einn þátturinn í þessu máli er þróun lífskjara. Fólk flytur frá þeim svæðum, þar sem kjörin eru verri og lífsafkoman því lakari.

Ein ástæðan er húshitunarkostnaðurinn. Það er vandamál sem um 10% þjóðarinnar glímir við og þegar grannt er skoðað þá virðist einmitt vera fylgni á milli íbúaþróunar og húshitunarkostnaðar. Einsýnt er því að við reynum að ráðast á þann vanda. Þegar við blasir að hann einskorðast  við svo lítinn hluta þjóðarinnar, er okkur vitaskuld ekki skotaskuld að bæta þarna úr.

Stundum gengið vel - stundum illa

Sú leið sem við höfum farið í gegn um tíðina er að greiða niður húshitunarkostnað  þar sem hann er hæstur. Stundum hefur gengið vel, en stundum miður, eins og HÉR má sjá. Og síðustu árin hefur mjög hallað á. Húshitunarkostnaður hefur HÆKKAÐ um allt að 40% að raungildi á svo kölluðum köldum svæðum, á meðan hann hann hefur LÆKKAÐ að raungildi til dæmis á höfuðborgarsvæðinu um 20%. Þetta er þróun sem ekki er hægt að búa við.

Nefnd skipuð

Ég beitti mér fyrir þingsályktunartillögu um að við reyndum að finna leiðir til þess að bæta úr og var þar sérstaklega bent á,  skoðað yrði „hvernig unnt sé að stuðla að varanlegri lækkun húshitunarkostnaðar á svokölluðum „köldum svæðum“. Lagði ég áherslu á að fá þverpólitíska samstöðu um málið. Það tókst og þingmenn úr fjórum stjórnmálaflokkum fluttu málið með mér. Alls vorum 16 þingmenn sem að málinu stóðu. Málið var lagt fram á Alþingi 27. janúar 2011

Þá gerðist það að ríkisstjórnin fundaði  á Ísafirði, nokkru síðar. Þar var ákveðið að fara svipaða leið og við höfðum lagt til. Nefnd sem skipuð fulltrúum stjórnvalda og sveitarfélaga þar sem húshitunarkostnaður er hvað hæstur, var sett á laggirnar. Hún skilaði tillögum í árslok í fyrra. Megin efni þeirra var að greiða skyldi niður dreifingarkostnað vegna að fullu, en í dag er hann greiddur niður að 60 prósentum. Þetta átti að fjármagna með því að leggja 10 aura á kílówattstund selds rafmagns.

Því miður hefur fátt gerst síðan. Þetta mál er ekki á lista þeirra 177 þingmála sem ríkisstjórnin lagði fram yfir forgangsmál sín nú í þingbyrjun í haust. Þrátt fyrir fyrirheit um að kynntar yrðu tillögur um breytt fyrirkomulag þessara mála.

Frumvarp lagt fram

 Því greip ég til þess ráðs að semja frumvarp, sem byggðist algjörlega á tillögum nefndar ríkisstjórnarinnar og óskaði eftir meðflutningsmönnum að málinu hjá fulltrúum allra þingflokka og framboða á Alþingi. Viðtökurnar voru ágætar. Málið var lagt fram á Alþingi 18. október sl. Við flutningsmenn þess erum 14 úr fjórum stjórnmálaflokkum.

Vonandi verður frumvarpið  til þess að hreyfa við stjórnvöldum. Við verðum að komast upp úr því fari sem húshitunarmálin eru í. Það þarf að finna á því varanlega lausn. Frumvarpið er tilraun til þess. Smáskammtalækningar á borð við að hækka framlög til málaflokksins í einstökum fjárlagaafgreiðslum, er redding, en engin lausn.

Kjarni frumvarpsins felur það í sér að dreifingarkostnaðurinn á orkunni sé greiddur af öllum orkunotendum; ekki bara sumum eins og núna.

Þetta yrði óneitanlega mikið framfaraspor. En um leið vonandi árétting á því að um sé að ræða verkefni sem við deilum ekki um á pólitískum vettvangi. Þvert á móti geti menn sameinast um að leysa úr þessu máli og leggi þannig sameiginlega að mörkunum við að stuðla að betri lífskjörum þess fólks sem í dag býr við svo sligandi húshitunarkostnað, sem við þekkjum öll og er algjörlega óviðunandi.

 

 

Aðförin að Ríkisendurskoðun er aðför að Alþingi

 

 

Alvarleg atlaga er nú gerð að Ríkisendurskoðun, eins og við höfum séð á síðustu vikum. Sú atlaga beinist ekki bara að stofnuninni. Þetta er í rauninni ekki síður atlaga og hrein aðför að Alþingi, sjálfstæði þess og eftirlitshlutverki sem okkur alþingismönnum er ætlað að rækja og margir kalla eftir að við sinnum í vaxandi mæli.

Með þeirri furðulegu atlögu sem nú er verið að gera gagnvart þessari mikilvægu stofnun, Ríkisendurskoðun, er ekki einasta verið að veikja hana heldur líka stöðu Alþingis.  Finnst mönnum þar virkilega vera á bætandi?

Það hefur verið mjög dapurlegt að fylgjast með þessari aðför. Eitt er auðvitað að vera óánægður með efnistök stofnunarinnar í einstökum verkum en að bregðast við eins og gert hefur verið og setja Ríkisendurskoðun í raun og veru í frost er  tilraun til þöggunar.

Þetta er mjög alvarlegt mál því með þessu  er komið í veg fyrir að Ríkisendurskoðun geti sinnt eðlilega sínu lögbundna hlutverki. Og makalaust er að það skuli einmitt vera þingmenn, - fólkið sem lögin  setur, - sem beiti sér í raun gegn því að Ríkisendurskoðun geti sinnt því hlutverki sem henni er ætla að sinna, samkvæmt lögum sem Alþingi setur.

Í lögum um Ríkisendurskoðun segir að hún skuli endurskoða ríkisreikning og enn fremur að hún skuli annast eftirlit með framkvæmd fjárlaga. Augljóst  er að það getur hún ekki gert ef hún fær ekki í hendur fjáraukalög til að fylgjast með því sem gerst hefur frá því að fjárlög voru samþykkt og þar til fjáraukalög eru síðan lögð fyrir Alþingi. En eins og kunnugt er hefur meirihluti fjárlaganefndar meinað Ríkisendurskoðun að fá fjáraukalagafrumvarp til meðferðar, eins og vera ber þó samkvæmt lögum.

Þetta er mjög alvarlegt. Við skulum gá að því að Ríkisendurskoðun hefur mjög sérstaka stöðu í stjórnsýslunni. Hún starfar á vegum Alþingis og er engum háð í störfum sínum. Þannig var þetta ekki áður. En á þessu var gerð breyting, þegar Ríkisendurskoðun var með lögum gerð að sjálfstæðri stofnun sem heyrði beint undir þingið.

Þessi breyting á starfsemi Ríkisendurskoðunar á sínum tíma var gerð að gefnu tilefni. Ríkisendurskoðun hafði áður  verið hluti af framkvæmdarvaldinu, en með þessum breytingum var verið að skapa henni sjálfstæði og um leið að efla eftirlitshlutverk hennar og þar með  eftirlitshlutverk Alþingis, sjálfstæði þess og stjórnsýslulega stöðu. vegna þess að Ríkisendurskoðun heyrir undir

Með þeirri furðulegu atlögu sem nú er verið að gera gagnvart þessari mikilvægu stofnun, Ríkisendurskoðun, er ekki einasta verið að veikja hana heldur líka stöðu Alþingis.  Finnst mönnum þar virkilega vera á bætandi?

Og þá sjáum við loksins heildarsamhengið. Hér er verið að slá skjaldborg um framkvæmdavaldið, ráðaherraræðið og ofríkið. Ríkisendurskoðun er orðinn að einhverjum blóraböggli og leiksoppi, í tafli stjórnarherranna.

Þetta er enn eitt dæmið sem við höfum séð á undanförnum missirum um ofríki framkvæmdavaldsins þar sem brugðist er við með hörku  gagnvart öllum þeim sem ekki sitja og standa eins og stjórnarherrarnir kjósa. Nú dynja höggin á Ríkisendurskoðun, en hver verður fyrir þeim næst?  Verður það kannski umboðsmaður Alþingis?

 

 

Tillaga Stjórnlagaráðs: Einungis 11 þingmenn af landsbyggðinni

 

Verði tillögur Stjórnarlagaráðs um breytta kjördæmaskipan og kosningafyrirkomulag, samþykktar mun það ekki hafa í för með sér svo kallað jafnt vægi atkvæða. Það mun hins vegar búa til nýtt ójafnræði af stærðargráðu sem ekki hefur fyrr sést á lýðveldistímanum, auka átök í þjóðfélaginu og skapa óréttlæti gagnvart landsbyggðinni sem verður algjörlega ólíðandi.

Tillögur Stjórnlagaráðs gera ráð fyrir að einungis 11 þingmenn verði kjörnir úr landsbyggðakjördæmum. Þetta er ekki jafnt vægi atkvæða. Þetta er ójafnræði sem ekki hefur sést fyrr á lýðveldistímanum

Ef jafna ætti vægi atkvæða þyrfti að færa sex þingmenn sem nú eru kjörnir úr landsbyggðakjördæmum á höfuðborgarsvæðið. Tillögur Stjórnlagaráðs fela það ekki í sér. Þær tillögur gera ráð fyrir að þingmenn verði 63, en að einvörðungu 11 þeirra kæmu úr landsbyggðakjördæmunum.

Tillögurnar gera ráð fyrir að annars vegar verði 30 þingmenn kjörnir á grundvelli kjördæma, en 33 af landslista.

Miðað við þetta kæmu væntanlega  3 úr Norðvesturkjördæmi, 4 úr Norðausturkjördæmi og 4 úr Suðurkjördæmi. Alls 11 þingmenn. 19 þingmenn kæmu síðan úr kjördæmum af höfuðborgarsvæðinu.

Þetta má sjá af lestri afar athyglisverðrar greinar dr. Þórodds Bjarnasonar prófessors við Háskólanna á Akureyri, eins helsta sérfræðings okkar í byggðamálum, í Fréttablaðinu í gær, sem HÉR má sjá.

Dr. Haukur Arnþórsson stjórnsýslufræðingur hefur komist að sams konar niðurstöðu og var fjallað um hana í útvarpsfréttum í gær.

Samkvæmt tillögum Stjórnlagaráðs á að kjósa meirihluta þingmanna af landslista. Við vitum að í þeim kosningum mun landsbyggðin fara mjög halloka. Þeir sem þar bjóða sig fram munu auðvitað skírskota til sjónarmiða sem eiga fremur upp á pallborðið á höfuðborgarsvæðinu en landsbyggðinni.

Við sáum þetta í stjórnlagaþingkosningunum

Við sáum líka í stjórnlagaþingsskosningunum hvernig svona fyrirkomulag virkar. Þar voru kjörnir 25 einstaklingar. Tveir komu af landsbyggðinni, eða um 8%, en 23 af höfuðborgarsvæðinu. Þessir tveir komu úr Þingeyjarsýslu og frá Akureyri. Þannig var enginn, alls enginn, kjörinn frá Vesturlandi, enginn af Vestfjörðum, enginn frá Norðurlandi vestra, enginn af Austurlandi, enginn af Suðurlandi og enginn af Suðurnesjunum.

Stjórnlagaráðskosningarnar sýndu okkur hvernig þetta fyrirkomulag virkar. 2 komu af landsbyggðinni 23 af höfuðborgarsvæðinu

Er það þetta sem koma skal? Er þetta það sem menn kalla jafnt vægi atkvæða?

Það er mjög brýnt að menn geri sér grein fyrir þessu. Í spurningunum sem þjóðin á kost á að svara á morgun laugardag, er spurt mjög villandi hvort fólk sé hlynt jöfnu vægi atkvæða. Í raun er engin innistæða fyrir þessari spurningu. Hér er nefnilega verið að vísa í tillögu Stjórnarráðs, sem felur ekki í sér jafnt vægi atkvæða. þvert á móti. Tillögur Stjórnlagaráðs fela í sér ójöfnuð og óréttlæti gagnvart landsbyggðinni, eins og Þóroddur Bjarnason bendir á. Hann segir í grein sinni:

„Íþessari tillögu stjórnlagaráðs felst mikil breyting á samsetningu Alþingis umfram jöfnun atkvæðavægis. Horfið yrði frá kerfi þar sem landsbyggðakjördæmin hafa sex þingmenn umfram mannfjölda yfir í kerfi þar sem þingmenn sem sækja umboð sitt til landsbyggðanna yrðu tólf færri en jafnt atkvæðavægi segir til um. Í stað núverandi misvægis á kostnað höfuðborgarsvæðisins kæmi því meira misvægi á kostnað landsbyggðanna.“

Þetta ættu menn að hafa í huga, alls staðar að af landinu. Það getur ekki verið vilji íslensku þjóðarinnar að innleiða hér óréttlætiskerfi. Þess vegna verðum við að hafna því að tillögur stjórnlagaráðs séu grundvöllur að nýrri stjórnarskrá.

 

Þau þora ekki í umræðu um stjórnarskrána

 

 

Það sætir undrun hversu illa það virðist ganga að fá efnislega umræðu um  tillögur stjórnlagaráðs að nýrri stjórnarskrá.  Ósk okkar sjálfstæðismanna um að ræða þessi mál áður en skoðanakönnunin/ þjóðaratkvæðagreiðslan um valin atriði úr tillögum ráðsins fer fram, var tekið af mikilli fjandsemi úr stjórnarflokkunum og fylgihnetti þeirra Hreyfingunni.

Alþingi hefur haft þetta mál til meðferðar í meira en ár. Á þeim tíma hefur málið tæpast verið rætt efnislega. Meirihluti stjórnskipunar og eftirlitsnefndar hefur stritast við að semja spurningar á hnjákollunum á sér, en engin efnisleg vinna hefur farið fram

Ástæðan er einföld. Þau þora ekki í umræðuna. Þau óttast efnislega umfjöllun. Vita nefnilega ekki sitt rjúkandi ráð og hafa ekki hugmynd um hvernig ljúka eigi þessu máli.

Álfheiður Ingadóttir þingflokksformaður VG kom til dæmis í útvarpið í gær og þar mátti glögglega merkja angist hennar. Hún hafði allt á hornum sér. Fann málinu og málatilbúnaðinum allt til foráttu.

Þetta kemur kannski ekki á óvart. Foringi VG, Steingrímur J. Sigfússon treystir sér ekki til þess að upplýsa um afstöðu sína til veigamikilla tillagna stjórnarlagaráðsins og þar með til grundvallarspurningar sem verið er að leggja fyrir þjóðina. Þetta kom fram á Alþingi þegar hann neitaði að upplýsa afstöðu sína til atkvæðavægisins. Hingað til hefur afstaða hans verið skýr. Hann hefur stutt það fyrirkomulag sem er núna og hefur gilt í áratug og ekki lagt til breytingar. Núna fer þessi garpur eins köttur í kring um heitan graut, þegar þessi mál eru rædd.

Auðvitað er það sjálfsagt að þingið ræði þetta mál núna. Skárra væri það. Og auðvitað er það eðlilegt að þingmenn hafi skoðun á tillögum stjórnarlagaráðs. Annað væri auðvitað fráleitt. Alþingi er stjórnarskrárgjafinn, samkvæmt stjórnarskránni. Það er á Alþingi sem þessum málum verður ráðið, áður en þjóðin tekur  afstöðu til stjórnarskrárbreytinganna.

Þegar Steingrímur J. Sigfússon er spurður um afstöðu sína til atkvæðavægisins, fer sá mikli grpur í kring um málið eins og köttur í kring um heitan graut

Alþingi hefur haft þetta mál til meðferðar í meira en ár. Á þeim tíma hefur málið tæpast verið rætt efnislega.  Meirihluti stjórnskipunar og eftirlitsnefndar hefur stritast við að semja spurningar á hnjákollunum á sér, en engin efnisleg vinna hefur farið fram. Og jafnvel við spurningasmíðina var meirihlutanum svo mislagðar hendur, að enginn getur fullyrt um hvað þessar spurningar þýða og þar með ekki hvernig túlka beri niðurstöðuna nú um helgina, hver svo sem hún verður.

Það þarf því engan að undra svo sem að ábyrgðarmenn málsins og þess klúðurs sem það er komið í, veigri sér við að fara í umræðu um málið. Þeir meta stöðuna alveg rétt. Málið þolir ekki umræðu, af þeirra hálfu, eins og búið er að forklúðra því.

Raunveruleikinn stangast á við sýndarveruleikann

 

 

Stjórnarliðar töluðu mikið um meintan árangur í efnahagsmálum á úthallandi sumri. Nokkuð hefur dregið úr sjálfhólinu. Enda að vonum. Fyrir því er engin innistæða. Þvert á móti. Blekkingar eru  lítill grunnur að umræðu um efnahagsmál og það hefur einmitt komið á daginn í þessu tilviki.

Það er líkt og stjórnvöld og talsmenn þeirra séu farin að reka eins konar pólitískt leikjafyrirtæki, þar sem brugðið er upp mynd af sýndarveruleika. Væri ekki ástæða fyrir þetta fólk að sækja um aðild að hinum nýju samnorrænu samtökum leikjafyrirtækja. Þau sóma sér að minnsta kosti vel í sýndarveruleikanum.

Það er líkt og stjórnvöld og talsmenn þeirra séu farin að reka eins konar pólitískt leikjafyrirtæki, þar sem brugðið er upp mynd af sýndarveruleika. Væri ekki ástæða fyrir þetta fólk að sækja um aðild að hinum nýju samnorrænu samtökum leikjafyrirtækja. Þau sóma sér að minnsta kosti vel í sýndarveruleikanum.

Staðreyndirnar tala auðvitað sínu máli. Þar er því miður af nógu að taka.

Tökum dæmi af fjárlagagerðinni. Fjármálaráðherra fylgdi fjárlagafrumvarpinu fyrir næsta ár úr hlaði með þeim orðum að auðvelt væri að verja það frumvarp. Einkennist það þó af þeirri staðreynd að ríkisstjórnin gafst upp á markmiðum sínum og sló á frest fram yfir kosningar að taka má málunum. Í ljós hefur komið að fjárlög síðustu ára hafa ekki verið í samræmi við veruleikann. Ríkisreikningurinn, sem mælir raunveruleikann, var ekkert í samræmi við óskhyggjuna sem fjárlögin boðuðu. Þrátt fyrir ofurskatta og ómarkvissar niðurskurðaraðgerðir.

Og sömu veikleikana er í fjárlagafrumvarpinu sem svo auðvelt er að verja, að sögn. Þar vantar inn ýmsa liði, sem munu gera glansmyndina ólíkt ljótari.

En skoðum aðeins lýsingar á efnahagsástandinu. Tökum dæmi úr greiningu Íslandsbanka síðustu dægri, sjá hér að neðan.  Þar segir m.a:

1. Hægir á vexti einkaneyslu. Eins og kunnugt er stendur einkaneyslan nú um stundir undir þeim veika og brothætta hagvexti sem þó glittir í. Þessi hagvöxtur er m.a drifinn áfram af einskiptisaðgerðum, tímabundnum vaxtaniðurgreiðslum og öðru þess háttar. Nú sjá menn að það dugir ekki varanlega. Afleiðingin er að það hægir á einkaneyslunni, sem mun sýna sig síðan í lægri hagvexti.

2. Mjög hafa menn hælst um yfir lækkandi atvinnuleysi. Nú vekur greiningardeildin athygli á að atvinnuleysi er aftur á uppleið. Við vitum líka að minna atvinnuleysi sem stjórnvöld hreykja sér af, skýrist af því að þúsundir manna hafa flutt af landi brott og mælast því ekki í atvinnuleysistölunum. Á því vekur greiningardeildin líka athygli í gær. Til viðbótar má nefna að þúsund manns fóru af atvinnuleysisskrá til þess að hefja nám. Það er út af fyrir sig jákvætt, en leysir ekki atvinnuleysisvandann. Kjarni málsins er sá að störfum hefur fækkað og það skiptir öllu máli, ekki prósentutölurnar sem ríkisstjórnin vitnar til og segir fátt um stöðu atvinnumálanna.

3. Ríkisstjórnin hefur staðið ráðalaus gagnvart gjaldeyrishöftunum, sem talið er að kosti þjóðarbúið marga milljarða á ári hverju. Aðgerðir til þess að leysa höftin hafa reynst máttleysislegar. Stjórnvöld hafa líka með reglubundnum hætti lagt fram lagafrumvörp um að herða haftahnútinn.

4. Staðan í gjaldeyrismálunum er gríðarlega viðkvæm. Lítið má út af bregða og sú hætta er til staðar að útstreymi hefjist í stórum stíl, nú þegar framundan eru nauðasamningar vegna  gömlu bankanna. Engin viðbrögð heyrast frá ríkisstjórninni. Þetta er bara nokkuð sem bíður bak við hornið og stjórnvöld virðast ekki hafa nein áform um að takast á við.

Í ljós hefur komið að fjárlög síðustu ára hafa ekki verið í samræmi við veruleikann. Nákvæmlega hið sama einkennir fjárlagafrumvarp fyrir næsta ár.

Þetta eru bara nærtæk dæmi um veruleikann, sem er svo víðs fjarri sýndarveruleikanum sem ríkisstjórnin og nótar hennar bera á borð. Að tala umÁrangurinn, með stórum staf og greini, eins og um staðreynd sé að ræða, er augljóslega fráleitt.

Fer nú ekki að líða að því að stjórnvöld og vinir þeirra í bloggheimum og fjölmiðlum vakni til lífsins og horfist í augu við það sem almenningi er fyrir löngu ljóst.

 

15.10.2012 11:02	Hagvísar vikunnar: Fundargerð peningastefnunefndar og fleira
15.10.2012 10:57	Hægir á vexti einkaneyslu
15.10.2012 10:56	Enn flytja fleiri frá landinu en til þess
15.10.2012 10:43	Atvinnuleysi eykst lítillega í september
12.10.2012 11:33	Höftin flækja verðmöt á íslenskum fyrirtækjum
12.10.2012 11:30	Þrotabú gömlu bankanna tæma gjaldeyrisreikninga
12.10.2012 11:27	Stjórnendur svartsýnir varðandi framtíðina