Þegar ekki frétt varð heimsfrétt

Það er sérkennilegt hvernig upphefð manns kemur stundum utan að. Þetta sannaðist rækilega á dögunum, þegar sárasaklaus frétt um hvalveiðar, sem hafði marg oft birst hér á landi, í innlendum fjölmiðlum varð skyndilega að stórfrétt. Þetta gerðist eftir að fréttaveitan Reuters birti fréttina, sem hafði þó orðrétt birst rífri viku áður í Viðskiptablaðinu. Í Viðskiptablaðinu hafði fréttin enga athygli vakið. En þegar sá útlenski Reuter hafði þýtt hana á tungu Engilsaxa og fleytt henni um víðáttur veitu sinnar var eins og stórtíðindi hefðu átt sér stað. Þarna varð semsé ekki frétt að heimsfrétt.

Hrakspárnar rættust ekki - hreint alls ekki

Tildrögin eru þessi. Við hófum hvalveiðar í atvinnuskyni fyrir tæpu ári. Leyfi var gefið út 17. október í fyrra. Veiðin gekk vel og þrátt fyrir hrakspár urðu mótmæli síst meiri en vænta mátti og hin meintu neikvæðu áhrif á atvinnulíf og ímynd okkar urðu nákvæmlega engin. Það vakti undrun mína að engra skammtímaáhrifa gætti. Vantaði þó ekkert upp á að mál hefðu verið máluð sterkum litum og almenningur varaður við hinum meintu skelfilegu afleiðingum af ákvörðun minni frá 17. október í fyrra. Sem betur fer hafa þessi sterku viðvörunarorð reynst ástæðulaus. Mikil spurn er eftir íslenskum vörum, erlendir flykkjast til landsins og myndi það auka mér leti ef einhver framtakssamur nennti að rifja upp alla heimsendaspádómana sem féllu þegar ákvörðun mín hafði verið tekin í fyrra. Það er þó önnur saga sem örugglega kemur einhvern tímann til tals.

Margt hefur hins vegar orðið til þess að sala til Japans á afurðunum hefur gengið hægar en ég hugði. Vitum við þó að markaður er til staðar og áhugi kaupenda hefur marg oft verið staðfestur. Meðan að þessi mál eru hins vegar ekki í höfn hef ég ekki talið sérstaka ástæðu til þess að úthluta frekari kvótum. Það þjónar ofureinfaldlega ekki praktískum tilgangi. Þetta hef ég marg oft sagt opinberlega, svipuð orð lét forsætisráðherra falla og hefur aldrei þótt neinum tíðindum sæta.

Orðin frá 10. júlí

Minnast má orða minna í frétt Stöðvar 2, frá 10. júlí sl. Í fréttinni sagði orðrétt: “Ekki verður gefin út hvalkvóti fyrr en ljóst er að hægt sé að selja það kjöt sem veitt hefur verið. Ekki er gert ráð fyrir neinum hvalveiðum í nýrri reglugerð sjávarútvegsráherra um leyfilegan heildarafla á næsta fiskveiðiári. LÍÚ vill að hvalveiðar verði áfram leyfðar til að grisja hvalinn.

Sjávarútvegsráðherra kynnti í ráðherrabústaðnum síðastliðinn fimmtudag reglugerð um leyfilegan heildarafla á næsta fiskveiðiári. Í reglugerðinni er ekki gefinn út neinn kvóti vegna hvalveiða en hvalveiðar í atvinnuskyni hófust að nýju eftir tæplega tveggja áratuga hlé í október í fyrra. Viðræður hafa staðið yfir við japönsk stjórnvöld vegna sölu á kjötinu þangað en ekki er þó ljóst hvort og þá hvenær salan getur hafist. Sjávarútvegsráðherra segir grundvöll fyrir veiðunum að kjötið seljist.

Einar K. Guðfinnsson, sjávarútvegsráðherra: Ég held að það sé alveg sjálfgefið að ef að, það er ekki hægt að selja þessa afurði þá auðvitað heldur þessi, þessi starfsemi ekki áfram. Ég hef hins vegar fulla trú á því að það takist og hef ekki neina ástæðu til að ætla annað.

Landssamband íslenskra útvegsmanna sendi frá sér tillögur í síðustu viku þar sem lagt var til að hvalveiðar yrðu stórauknar. Helstu hvalastofnar við landið eru stórir og samkvæmt rannsóknum Hafrannsóknastofnunarinnar hafa hvalir töluverð áhrif á stærð helstu nytjastofna.

Friðrik J. Arngrímsson, framkvæmdastjóri LÍÚ: Í rauninni að telja að við eigum hvort sem það tekst að telja kjöt eða ekki að fara í að grisja hvalinn vegna þess að hann er í beinni samkeppni við okkur og við eigum að halda honum í jafnvægi alveg eins og öðrum stofnum.

Sjávarútvegsráðherra segir ekki koma til greina að veiða hvalinn til þess eins að grisja hann.

Einar K. Guðfinnsson: Forsendan sé sú að við getum verið að nýta þetta, og það er auðvitað það sem er markmiðið. Þetta er, þetta eru bara, hugmyndin á bakvið þetta voru atvinnuveiðar sem að lúta þá bara lögmálum viðskipta og markaðar."

Og nú frá 8. ágúst

Enga athygli vöktu þessi orð mín. Ekki frekar en fréttin í Viðskiptablaðinu tæpum mánuði síðar, 8. ágúst þar sem sagði, - sömuleiðis orðrétt undir fyrirsögninni, Allt heimsendatal innantómt hjal:

“Tæplega ár er nú liðið síðan sjávarútvegsráðherra gaf heimild fyrir hvalveiðum í atvinnuskyni. Einar sagðist ekki sjá eftir ákvörðun sinni sem var afar umdeild. „Hvort að áframhald verði á hvalveiðum ræðst af því hvort að kjötið selst" segir hann. Eins og kunnugt er hafa markaðsmál Hvals sem veiddi sjö langreyðar í fyrra verið í biðstöðu. „Hvalveiðar eru eins og hver önnur atvinnugrein og því mun framhaldið ráðast af því hvort að veiðarnar komi til með að skila nægjanlegum arði." Einar segir að meiri hvalveiðikvóta verði ekki úthlutað fyrr en markaðsmálin skýrist og ljóst verði að leyfi til innflutnings hvalkjöts til Japans liggi fyrir.

„Þetta breytir hinsvegar ekki þeirri skoðun minni að við eigum fullan rétt á að veiða hval enda eru veiðarnar hluti af sjálfsagðri auðlindanýtingu okkar Íslendinga. Ég er sannfærður um að ákvörðun mín var hárrét enda hefur nú komið í ljós að allt þetta heimsendatal um að hvalveiðar myndu setja hér allt á annan endann hefur reynst innantómt hjal. Útflutningshagsmunir okkar hafa ekki orðið fyrir neinum skaða og á ferðum mínum um landið hef ég orðið var við fleiri ferðamenn nú en nokkru sinni fyrr, það staðfesta hagtölur. Það hefur semsagt komið í ljós að áhrifin voru engin, hvorki til lengri né skemmri tíma. Ég vissi alltaf að langtímaáhrifin yrðu engin þannig að það kemur mér ekki á óvart. Það kemur mér meira á óvart hversu lítil áhrifin til skemmri tíma voru. Ég hafði í raun búist við að einstök fyrirtæki yrðu fyrir búsifjum. Annað hefur komið á dagin og nú er ljóst að ekkert fyrirtæki í útflutningi hefur í raun orðið fyrir skaða, " segir Einar.

Óverðskulduð upphefðin kemur utan að

Frá því að þessi frétt birtist leið rúm vika. Þegar Reuters hafði greint frá þessum ummælum mínum var eins og menn sneru öllu á hvolf. Allt í einu var farið að tala um stefnubreytingu. Og Morgunblaðið – af öllum fjölmiðlum – tók sér fyrir hendur að túlka ummæli mín um hvalamál. Í kjölfarið mun Steingrímur J hafa fylgt, Árni Finnsson hjá Náttúruverndarsamtökunum og eitthvað slangur af öðrum erlendum og innlendum aðilum, þar á meðal ráðherrum úti í heimi.

Vitaskuld var engin stefnumótun boðuð. Enda sjá allir að slíkt er ekki boðað í þýðingu Reuters á tíu daga gömlu viðtali sem lá galopið fyrir hverjum þeim sem læs var hér á landi. Þetta var með öðrum orðum algjört dómadagsrugl, þar sem hver át vitleysuna upp eftir öðrum. En svona er þetta. Upphefð manns kemur utan að; verst er þegar hún er svona óverðskulduð og algjörlega án minnsta tilefnis, eins og hver maður sér.